Terug naar 1953 met Leen Coppoolse

MIDDELBURG - Negentig jaar oud is hij, maar Middelburger Leen Coppoolse woont nog zelfstandig, is goed bij de tijd en herinnert zich nog veel verhalen van vroeger. Ook de watersnoodramp van 1953 staat hem nog goed bij. Als boerenzoon die in Serooskerke op Walcheren woonde kreeg hij er direct mee te maken.

De goedlachse Coppoolse vertelt: “Een vreselijke Zuidwesterstorm. Ja, die was enorm. Zoiets hadden we nog nooit gehad. Hij was bovenmatig zwaar. De vragen speelden vooraf al: zouden we er wel klaar voor zijn? Hoe sterk waren onze dijken? Waren ze eigenlijk al bekeken? Er werd veel over gepraat, maar het was te laat. Het verhaal is bekend. We werden in alle gevallen geweldig overvallen. Het water stroomde de dorpen binnen. In Ouwerkerk en Nieuwerkerk vielen heel veel slachtoffers. Het was een vreselijke ramp.”

Het gevoel van een razzia
Hij vervolgt: “op Walcheren kwamen we er relatief goed vanaf, maar het was wel beangstigend. Dorpsomroeper Rogier de Later maakte die dag bekend dat alle sterke mannen zich moesten verzamelen bij de kerk. Bevel is bevel: het deed me denken aan de razzia’s door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. Die mensen werden allemaal afgevoerd en velen zijn nooit meer teruggezien. Maar nu was de oproep simpelweg ‘warme jas en laarzen aan, en dan op transport naar Veere!’ Ja, want in Veere was een groot gat in de dijk geslagen. Moeders huilden en kinderen gilden ‘waar is papa?’ Daar kwamen we, en direct zakken met zand vullen, en brengen naar de jongens die in de branding stonden, bij het gat in de dijk. Levensgevaarlijk, maar je deed het telkens, met een touw om je middel als beveiliging, voor als je zou vallen. Het was onbegonnen werk, met zo’n stroming en de kracht van het water. Toch waren we uren bezig, totdat het eb zich weer aankondigde. Toen waren wij weer de baas. We hadden het er gelukkig allemaal levend vanaf gebracht.”

Van Veen
Na zijn persoonlijke verhaal begint de heer Coppoolse ook over de waterstaatkundig ingenieur Johan van Veen, die al vanaf 1937, onder het pseudoniem ‘dr. Cassandra’, in diverse publicaties waarschuwde voor de te lage dijken in Zuidwest-Nederland. In 1939 werd de Stormvloedcommissie ingesteld. In 1946 bevestigde die commissie de bevindingen van van Veen. Het rapport ‘De afsluitingsplannen der Tussenwateren’ verscheen op 29 januari 1953, drie dagen voor de watersnoodramp. Pas na de ramp werden Van Veens plannen uitgevoerd. Coppoolse heeft er nog genoeg vragen over. “Waar was toen de bezorgdheid over ons klimaat en de zeespiegelstijging wereldwijd? Werd het gevaar onderschat, terwijl er toch genoeg mensen met kennis van zaken waren, die waarschuwden voor een mogelijke ramp?”

Weten wat je zegt
Meneer Coppoolse is de verschrikkingen nooit vergeten en zal dat nooit doen ook. “Al die mensen die door de zee werden verzwolgen of die altijd vermist zijn gebleven. Zo erg. Ik las ook over iemand die schreef dat zo’n ramp nu, 70 jaar later, nooit meer zal gebeuren. Dan denk ik ‘weet u nu wel wat u zegt? Want wie kent nu werkelijk de kracht van het water en van de natuur?

Podcastserie
In december 2022 en januari 2023 maakte journalist Theo Rietveld de vierdelige podcastserie ‘Door de ogen van Marian van Veen’. De gesprekken zijn opgenomen in het Topshuis, ‘Events in Zee’, de plek waar 4 jaar geleden ook Stichting Blauwe Lijn is opgericht op de geboortedag van Dr. Ir. Johan van Veen (21-12-2018). Marian speelde de belangrijkste rol voor het oprichten van de Stichting. Nadat Eric van der Weegen en Karen van Burg (beiden werkzaam bij Rijkswaterstaat) bij Marian van Veen in Poncin (Fr.) waren geweest, drong het door dat er iets met het verhaal en de kennis van Johan van Veen moest worden gedaan. 

Binnen Rijkswaterstaat bleken hun plannen niet mogelijk, immers Rijkswaterstaat had eerder een boek over Johan gefinancierd, en vond het niet nodig om zich in te zetten om de oude documenten van Dr. Ir. Johan van Veen bij elkaar te brengen ter verdere bestudering. Daarom is er een aparte stichting opgezet, die zich richt op het samenbrengen van kennis van de oude watermeesters, het ontwikkelen van kennis vanuit het verleden voor de toekomst en het koppelen van deze kennis aan het onderwijs en overheden. Luister ook mee naar wat Marian van Veen ons wil meegeven over haar vader, bijvoorbeeld via Spotify.