De ondergang van Tomado: ‘Te grootse plannen werden Tomado mogelijk fataal’

ETTEN-LEUR - Begin 2021 is met instemming van de Gemeente Etten-Leur de Tomadofabriek gesloopt. Een uniek architectonisch pand van een uniek Nederlands bedrijf die veel voor de economische ontwikkeling van de gemeente heeft betekend en misschien wel op de kaart heeft gezet. Een stuk economische historie is hiermee verloren gegaan. Maar wat was Tomado, wat betekende het voor Etten-Leur, hoe is het begonnen en hoe eindigde het. In 5 delen blikken we terug op Tomado. Deel 5: De ondergang van Tomado.

Waar het bedrijf eens zo succesvol was viel in 1982 het doek. Het bedrijf was overgenomen door het bedrijf Bekaert uit België, een toeleverancier die, nadat Tomado niet meer aan zijn verplichtingen kon voldoen, het bedrijf overnam. Maar al snel tot de conclusie kwam dat de productie van huishoudartikelen niet aan hen besteed was en er geen geld meer in wilde steken. 

Maar hoe kon het zo misgaan? Om daarachter komen gaan we het gesprek aan met Ben van der Togt, zoon van medeoprichter Jan van der Togt. In een zeer openhartig gesprek geeft hij een boeiende inkijk in het verval van het familiebedrijf. “Misschien is de fabriek van Etten-Leur wel het begin van het eind geweest. De fabriek was slim gebouwd. Men was in staat om machines snel te kunnen verplaatsen. Maar daarmee niet ingericht op echte massaproductie. Wil je in massa produceren, dan staan machines achter elkaar, creëer je een lijn. Dat was hier niet gedaan. Hier werden, telkens als een product geproduceerd werd, de juiste machines bij elkaar gezet. Maar het belangrijkste is wellicht geweest dat mijn vader zulke grootse plannen had dat hij wellicht het oog op het bedrijf verloor.”  

De markt veranderde, er kwam concurrentie en hij wilde komen tot een fusie van alle Nederlandse producenten van huishoudelijke artikelen en waar hij de leider van zou worden. Maar Ben van der Togt vertelt dan nog iets wat weinig mensen weten. Iedereen kent Tomado van de huishoudelijke artikelen, de consumentenproducten. Maar Tomado had ook nog een andere tak. De technische verkoop. Hierin zaten onder andere producten voor winkelinrichtingen of onderdelen voor bijvoorbeeld Luxaflex. Dit was feitelijk de winstgevende tak. Zo heeft C&A op enig moment besloten hun kleding hangend te gaan vervoeren naar de winkels. 

Tomado maakt de kleerhangers daarvoor. Tomado was ook de eerste Nederlandse producent voor de kratten van Heineken. Deze tak was winstgevend en weinig risicovol omdat er op afspraak geproduceerd werd. Dit in tegenstelling tot de consumentenproducten die men moest voorfinancieren en voor eigen risico moest produceren. Maar uiteindelijk werd het bedrijf te afhankelijk van deze grote b2b-klanten die eisen gingen stellen waardoor het minder winstgevend en juist risicovol werd.”

Financiële ademnood

De directeur van Bekaert kon na 10 jaar niet anders dan de stekker eruit trekken. In een brief omschrijft hij het als volgt: “Door de hoge investeringen gedurende de voorbije jaren en een vrij zware structuur met 5 vestigingen in Nederland en België was het bedrijf toch in financiële ademnood gekomen. Toen de “Wittebroodsweken” en de wederzijdse beleefdheidsbezoeken waren afgelopen, bleek al snel dat een aantal verwachtingen niet zou worden ingelost.”

Lang werd gedacht dat het bedrijf aan zijn eigen succes ten onder is gegaan, maar dat beeld wordt door verschillende mensen weggenomen: het bedrijf ging ten onder aan de grootse plannen van Jan van der Togt, een man die eerder in gebouwen investeerde dan in de noodzakelijke machines. Een man die op enig moment zijn dromen niet meer kon najagen en de aandacht verloor. En daarmee zijn bedrijf. Een bedrijf wat 40 jaar na het faillissement nog altijd een grote naamsbekendheid geniet.