Graf grondlegger Schelde wordt mogelijk geruimd

VLISSINGEN - De gemeente is voornemens om de voormalige begraafplaats aan de Vredehoflaan te ruimen. Uiteraard niet de joodse begraafplaats maar de begraafplaats Vredehof die tussen 1902 en 1924 in gebruik was. Er resteert slechts een handjevol zerken van de voormalige begraafplaats, waaronder het graf van ingenieur William Hamilton Martin, een van de grondleggers van scheepswerf De Schelde.

Verscholen achter het gebouw van gemeentewerken liggen in een klein parkje inderdaad een paar overwoekerde graven. Anna Maria Lagaaij werd er begraven in 1913, is nog net op een afgesleten steen te lezen. Op andere zerken zijn de namen in de loop der jaren te verweerd om nog te kunnen lezen. En dan een knots van een familiegraf, omgeven met arduinstenen paaltjes en een stevige ketting. Het is het overwoekerde graf van William Hamilton Martin, zijn zoon Thomas en zijn echtgenote Marie Martin-Vermeulen.

Grote drie
“Martin was een selfmade man uit Schotland”, weet Ron van Maanen, senior informatiebeheerder bij het Zeeuws Archief en kenner van de geschiedenis van De Schelde. “Dat het graf mogelijk gaat verdwijnen is eeuwig zonde. Hij was één van de grote drie die De Schelde hebben groot gemaakt: Smit, Janszen en Martin. In het begin speelde Tydeman op de achtergrond een rol, maar deze drie hebben er echt voor gezorgd dat de scheepswerf kon uitgroeien tot het grote concern dat het is geworden.” Martin kwam in 1875 op 25-jarige leeftijd in dienst van De Schelde, hij was aangetrokken om de bouw van stoommachines en -ketels van de grond te krijgen. “Hij heeft veel voor de scheepswerf betekend en heeft allerhande uitvindingen gedaan op het gebied van stoommachines. Door hem kwam de industriële revolutie pas goed van de grond bij De Schelde.”

Stoommachine
Wonderlijk genoeg is één van de stoommachines die ingenieur Martin ontwierp bewaard gebleven en nog altijd in Vlissingen. “Die komt uit het hoofdgebouw van De Schelde en staat nu bij Scalda aan de Edisonweg”, weet Van Maanen. “Die stoommotor met zes cilinders is echt uniek in de wereld.” Ook het inmiddels gesloopte gebouw van de afdeling Ketelbouw van De Schelde was een ontwerp van Martin. En in 1886 maakte hij zelfs al een, overigens niet gerealiseerd ontwerp voor een wandelpier op de boulevard.

Verplaatsen
Peter Feij van Museum Scheldewerf betreurt het dat het grafmonument op de nominatie staat om te verdwijnen. “Als museum vinden we dat de steen toch in ieder geval behouden moet blijven”, vertelt Feij. “Hij heeft De Schelde groot gemaakt en Vlissingen dus in zekere zin ook.” Feij ziet niet dat de grafzerk deel uit zou moeten gaan maken van de collectie van het museum. “Het zou mooi zijn als de gemeente de steen wil verplaatsen en hij ergens anders een mooi plekje krijg. Bijvoorbeeld naar de voormalige begraafplaats in het park tegenover het ziekenhuis, daar ligt onder andere ook Hobein en meer belangrijke mensen. En dat lijkt me niet zo ingrijpend om te realiseren. Maar het is natuurlijk niet aan ons, het lijkt me een zaak van de nabestaanden als die er nog zijn.”