Rubriek Goes Gezien: Zelfhulp

Deze foto is begin november gemaakt. De schilder verft de witte ramen en kozijnen. Hij onderbreekt dit werk af en toe, pakt een fijn penseeltje en gaat verder met het invullen van de letters op de eerste steen uit 1903, want er zijn nog heel wat letters te gaan; monnikenwerk. Dit denkt u misschien. Maar het is niet zo. De eerste steen is afgelopen voorjaar al deels leesbaar gemaakt. En daar blijft het bij. Woningcorporatie Beveland Wonen herdacht vorig jaar dat honderdvijftig jaar geleden de sociale woningbouw begon, hier in Goes. De naam van de toenmalige bouwvereniging en de datum zijn daarom interessanter dan de negen namen van betrokkenen. De fraaie naam van de bouwvereniging valt nu des te meer op. 

Help U Zelven (‘door en voor arbeiders’) werd in 1867 opgericht met hulp van de gegoede Goese jurist Jacques de Witt Hamer. Minder bekend is dat in de jaren daarvoor de arts Karel Broes van Dort ook een bijdrage aan de verbetering van de volkshuisvesting leverde. Hij schreef een vlammend stuk in de Goessche Courant (1860) over de arbeiderswoningen van ‘de zoogenaamde huisjesmelkers’ in de buurt van de huidige Zaagmolenstraat. Die zijn slecht voor de volksgezondheid. Een ‘naauwkeurige statistiek’, zo schrijft hij, zou goed duidelijk maken dat de ziekte- en sterfgevallen hier buiten proporties zijn. Nog geen twee maanden later ligt de bedoelde statistische bewijsvoering al in de Goese boekwinkels. Schrijver: dokter Broes zelf. Hij werd in 1865 gemeenteraadslid, ongetwijfeld heeft hij ook in die hoedanigheid bijgedragen aan de uiteindelijke verbetering van de volkshuisvesting. 

Het nog steeds bewoonde huizenblok op de foto staat aan de Westsingel en dateert van 1903, zoals u nu wordt verwittigd. Dit zijn niet de eerste woningen van Help U Zelven, want die werden in 1872 – vandaar het gedenkjaar – aan de huidige Van de Spiegelstraat gebouwd (eind jaren ’90 gesloopt). Aan de Heernisseweg worden nog steeds twee historische blokken bewoond, uit 1898 en 1911, allebei voorzien van een mooie eerste steen, maar die blijven moeizaam leesbaar. Het huizenblok van de foto kennen we allemaal het beste, want wie rijdt daar nu niet langs? En het was wereldberoemd in Goes en omstreken, omdat het hoekhuis (Scheldestraat) van 2003 tot ongeveer 2016 van half november tot in januari zeer uitbundig met kerstverlichting was versierd. Nu, in de donkere dagen na kerst, mag de gewitte goede raad van de verenigingsnaam weer voluit verlichting brengen.

Tekst en foto: Arend van der Wel