Van schuurkerk en ziekenhuis naar cultuurtempel
ROOSENDAAL – Op de plek waar nu de schouwburg gevestigd is, stond vanaf 1672 een schuurkerk van de katholieken. De oude parochiekerk Sint Jan was van staatswege onteigend en overgedragen aan de hervormde gemeenschap. Tot 1839 bleef de schuurkerk in gebruik. Omdat de oude schuurkerk nog in goede staat was besloot de pastoor en het kerkbestuur er een Gasthuys of Ziekenhuys van te maken. Na een interne verbouwing kon het ziekenhuis in 1841 in gebruik genomen worden. Met de komst in 1905 van een klooster met ziekenhuis aan de Kalsdonksestraat, het Charitas, kwam het gebouw leeg te staan.
DOOR MIEKE SPEKMAN
Op initiatief van Pastoor Siardus de Groot werd in 1908 de 'Vereeniging Katholieke Kring' opgericht met het doel de ware katholieke beginselen te verspreiden op maatschappelijk, wetenschappelijk en kunstgebied. Het leegstaande gebouw aan de Kerkstraat werd na een verbouwing in gebruik genomen als theater.
De Kring
Op 18 april 1909 vond de feestelijke opening plaats van de zaal 'Katholieke Kring'. Aan weerszijden van het toneel stonden borstbeelden van koningin Wilhelmina en prins Hendrik. Aan de wand hing een medaillon van paus Pius X die op die dag zijn gouden priesterfeest vierde. De opening stond in het teken van dit Luisterrijk Pausfeest. 'S middags traden voor 700 bezoekers het Breda's Mannenkoor (180 man sterk) en het strijkorkest van het 6e Regiment Infanterie op. Voorzitter van de nieuwe stichting, Victor van Gilse sprak aan het slot van zijn openingsrede de woorden "Ik verklaar in het belang van godsdienst en algemeen welzijn onzer burgers de Katholieke Kring voor geopend". Na de opening begon de Katholieke Kring aan een lange reeks van uitvoeringen, concerten bijeenkomsten, carnavalsvieringen enz.
Grote sterren
Al in de begintijd traden er grote sterren op in het theater zoals Louis Bouwmeester (hij werd in een open koets van het station gehaald), Jan Musch, Eduard Verkade, Albert van Dalsum, Charlotte Ko¨hler en andere beroemdheden. In de jaren twintig trad zelfs het Concertgebouworkest onder leiding van Willem Mengelberg op in Roosendaal. Tot 1930 zaten de bezoekers op losse stoelen waar soms nog tafeltjes tussen stonden. De geestelijkheid en het bestuur hielden het theaterprogramma nauwlettend in de gaten. Sommige gezelschappen of acteurs kwamen de schouwburg niet in. Men hield de landelijke bladen als Maasbode en Handelsblad goed bij wat kon en niet kon. Het is gebeurd dat kapelaan Jacobs van de Sint Jan op de preekstoel tekeer ging over een opvoering van 'Carmen' omdat de Spaanse schone een jurk met decolleté droeg. "Wat in Spanje kan, kan hier niet", riep hij uit. Voor het Zweeds Danstheater viel het doek eerder dan gepland door toedoen van pastoor Romme. De strakke maillots en sensuele bewegingen konden niet door de beugel. In 1933 bij het 25 jarig bestaan werd voor het eerst de 'Brabantse Revue' opgevoerd. De jaarlijkse revues in dialect met titels als 'Ge lieget toch zeker, Motte'memme… 'Attie vet is' en Nou motte kijke' waaraan honderden Roosendalers meewerkten, zorgden tot eind jaren '50 voor volle zalen. Nog altijd is De Kring de culturele ontmoetingsplek van Roosendaal. Al is de geestelijk adviseur van het toneel verdwenen. Toneel, dans, cabaret, muziek zowel klassieke opera's als musicals, erfgoedcolleges, carnavalsbals tot pannenkoekenfeesten, alle genres komen aan bod in de cultuurtempel van Roosendaal. [l]
Bron: Tijdschrift van Heemkundekring de Vrijheijt van Rosendale Van Schuurkerk tot Schouwburg uit 1986
Boek, De Kring voor Jan en Alleman