Plannen voor ondergronds bezoekerscentrum erevelden
BERGEN OP ZOOM - Er wordt al een jaar over gesproken: de realisatie van een bezoekerscentrum bij de erevelden aan de Ruytershoveweg in Bergen op Zoom. Afgelopen week kwam die realisatie een stukje dichterbij, tijdens de presentatie van de eerste schetsen van het nieuwe complex door architectenbureau Ro&Ad aan de stichting Bevrijding Brabantse Wal, burgemeester Petter en enkele leerlingen van het Rijks.
DOOR HANNEKE MARCELIS
De leerlingen van het Rijks mochten enkele weken geleden hun eigen ideeën voor het bezoekerscentrum presenteren aan het architectenduo Ro en Ad. Met hun ideeën ter inspiratie, gingen de architecten die onder andere verantwoordelijk zijn voor de Mozesbrug en de drijvende brug van het Ravelijn, aan de tekentafel zitten. Afgelopen week presenteerden zij hun opvallende ontwerp: een ondergrondse ruimte van ongeveer een half voetbalveld. Dat voldoet in ieder geval aan de éne, belangrijke eis die de stichting stelde: het moet een serene plek zijn die niet afleidt van de begraafplaatsen zelf.
Benedenwereld
Het ontwerp van het bezoekers- en informatiecentrum doet denken aan een soort 'onderwereld' die je als bezoeker kunt betreden. Het architectenduo maakt gebruik van de beboste ruimte tussen de twee begraafplaatsen in. Daar staan diverse wilde bomen, en een rij aangeplante beuken in de vorm van een sleutelgat. Op dat terrein willen de architecten een gigantische laag beton storten ter grootte van een voetbalveld. In het midden van het 'sleutelgat' blijft een gat bestaan van zo'n twintig meter. Vervolgens wordt een groot deel van de bomen gekapt, waardoor hun vorm in het beton achter blijft. Onder het beton wordt vervolgens een ruimte gegraven van ongeveer een half voetbalveld groot. "Mensen kunnen dan afdalen in een ruimte onder dat beton, waarbij het licht uit de gaten van de weggehaalde bomen komt, en uit het grote gat wat het midden van het sleutelgat voorstelt", legt Ro Koster uit. "Zo betreden mensen als het ware een onderwereld, en staan zij dicht bij de soldaten die op de begraafplaatsen begraven liggen." Ook speelt de natuur een grote rol. Want regen, sneeuw en zonlicht kan allemaal via de open gaten in de ruimte terecht komen.
Muren
Een opvallend detail aan het ontwerp: de muren worden níet van steen. Die blijven simpelweg bestaan uit de aarde van het uitgegraven gat. Dat ze daardoor kunnen afbrokkelen of van vorm kunnen veranderen, is geen probleem volgens de architecten. "Met palen zetten we het betonnen dak vast. Dus wanneer de muren veranderen van vorm, heeft dat geen effect op de constructie." Hoe de verdere indeling van de ruimte er precies uit komt te zien, is nog niet zeker. Want over de invulling van de inhoud van het informatiecentrum gaan de architecten niet. Maar ze barsten wel van de ideeën. Zo zouden de gezichten van de mensen van het project 'Faces to graves' groot geprojecteerd kunnen worden, terwijl hun verhalen worden verteld.
Weg
Naast het centrum, willen de architecten ook de weg aanpakken. Als het aan hun ligt verdwijnt het asfalt, en komt er een soort karrenspoor: dunne stroken met stenen met daartussen gras. Daar kun je met zestig overheen rijden als er niemand in de buurt is, maar biedt ook de gelegenheid om gemakkelijk af te slaan naar simpele parkeervakken voor auto's en touringcars. Maar om dat te realiseren, moet er wel eerst overlegd worden met de provincie die over de wegen gaat. Het indrukwekkende ontwerp kon op veel lof rekenen van burgemeester Petter. Wel kwamen er meteen al kritische vragen over de veiligheid van het centrum, de regen die binnenstroomt en de donkerte. "De veiligheid zit goed. Dat moet altijd wanneer we ontwerpen. En de regen zal goed weglopen. Over lampen moeten we nog nadenken. Maar dit plan is ook nog niet af. We willen het samen met de stichting, de leerlingen en de samenleving verder ontwikkelen", aldus Ro Koster.[l]
Sponsoring
Om het informatiecentrum te realiseren, is wel nog veel geld nodig. De totale kosten van het project worden geschat op 1,2 miljoen euro. De stichting Bevrijding Brabantse Wal is daarom druk bezig met het regelen van de sponsoring. Ze krijgen daarbij onder andere hulp van de Lions club. De serviceclub houdt op 16 november een concert van het orkest van de Koninklijke Luchtmacht in de Maagd. Alle opbrengsten daarvan gaan in zijn geheel naar de realisatie van het bezoekerscentrum bij de erevelden.