'De schaduwen doemen altijd op bij Kuipers'
KATTENDIJKE - Dat Jan J.B. Kuipers een productieve schrijver is, is een understatement. Zijn historische werken zijn bekend, maar ook fantasy, science fiction, mythologie en surrealisme behoren tot zijn rijke oeuvre. Mythen en sagen kun je volgens de Kattendijkse dichter en schrijver zo vertalen naar onze tijd.
DOOR PETER URBANUS
“Gisteren liep ik over de Stationsbrug in Middelburg”, vertelt Jan J.B. Kuipers. “Voor het eerst in al die tientallen jaren dat ik daar overheen loop, legde ik mijn hand op de reling. Ik had meteen een witte arm. De brug was net geschilderd.” Een achterdochtig mens zou hier een complot kunnen vermoeden, wil hij maar zeggen.
In zijn nieuwste boek ‘Houten Trouw’ heeft hij eerder verschenen losse verhalen gebundeld. Kuipers grossiert in groteske karakters, bot en wreedaardig geweld, absurde dialogen, hoogst merkwaardige voorvallen en mythische avonturen.
De vijftien verhalen omvatten een breed spectrum: van Karel de Grote en de Beowulf-cyclus tot het roemruchte popfestival van Kralingen in 1970. En hoe bereik je het meer van Kitesj? Waar bleef het hoofd van koningin Cynethryth? Vragen die doorgaans weer naar nieuwe, labyrintische verschieten voeren. Niets is wat het lijkt. Op de achtergrond tracht het Biosofisch Instituut onvermoeibaar de werkelijkheid in kaart te brengen. En dat alles in Kuipers’ typerende, nogal barokke schrijfstijl.
De in Zaamslag geboren schrijver vermoedt dat ‘Houten Trouw’ zo ongeveer zijn 70e boek is. Historische werken over koning Willem III en de laatste Duitse keizer betekenen brood op de plank. Maar fantasy, science fiction, mythologie en surrealisme zijn minstens even grote liefdes. Eerdere titels in dit genre waren onder andere ‘Het Spel om de Regendanser’ en ‘Bannenfluister’. Uitgeverij Verschijnsel in Mechelen brengt het leeuwendeel van zijn werken uit. Zijn boeken zijn onder meer verkrijgbaar via bol.com. Waarom ze niet te vinden zijn in de Goese bieb blijft vooralsnog een onopgehelderd raadsel.
Kuipers werd eerder vergeleken met schrijvers als Jorge Luis Borges en R.A. Lafferty. Met Borges heeft hij de filosofische inslag gemeen en met Lafferty de verhalen waarin schaduwen groter zijn dan hun personages. “Waar Kuipers ook het licht van zijn toverlantaarn laat schijnen, de schaduwen doemen vanzelf op”, schreef recensent en collega-schrijver Marcel Orie.
Wandelingen
Schaduwen vormen een vast onderdeel van Kuipers’ schrijverschap. Geen heden zonder verleden, geen licht zonder schaduw. “Mythen en sagen zijn onderdeel van onze geschiedenis”, benadrukt de schrijver. Het gedicht Beowulf geldt als het oudste in volkstaal geschreven Europese epos. “Maar het verhaal is zonder meer te vertalen naar de hedendaagse actualiteit en politiek”, aldus Kuipers. Moord en doodslag, spoken, gruwelverhalen, zedelijk verval en politieke kuiperijen in het Zeeuwse hebben eveneens zijn belangstelling. Hij kan die liefde botvieren als gids bij Sinister Zeeland dat stadswandelingen door Middelburg en Vlissingen organiseert. Niet geheel wars van commercie wil hij toch even reclame maken voor de wandelingen. “Er is zelfs een Bevelands tintje, met een spookverhaal dat in Yerseke speelt”, licht hij een tipje van de sluier op.
‘Houten Trouw’ is verschenen bij Uitgeverij Verschijnsel.[l]