'Het is een Google Streetview avant la lettre'
VLISSINGEN - Als bierbrouwer was er in 1754 weinig te doen in Vlissingen. Jasper Jaspersen Brasser had dan ook alle tijd om te schrijven en deed dat met volle overgave. De bierbrouwer maakte 'Beschryvinge der stadt Vlissinge', een boek dat al jaren een goudmijntje is voor onderzoekers van de stadsgeschiedenis. Dankzij Joep Bremmers en archivaris Ad Tramper is het nu beschikbaar voor een groot publiek.
DOOR EUGÈNE DE KOK
De bronnenuitgave past volgens Ad Tramper bij het beleid van het gemeentearchief dat het zo toegankelijk mogelijk wil zijn. "Als archivaris weet je welke bronnen er zijn. Ik liep hier al een hele tijd tegen dit dikke boeke aan", zegt hij, terwijl hij tikt op het vuistdikke originele handschrift uit 1754. "Brasser is vaak geciteerd en heel veel schrijvers grijpen op hem terug. Daarom leek het me goed er eens iets mee te doen."
Tramper kende de tekst niet goed, al had hij hem wel eens doorgenomen. Hij riep de hulp in van Joep Bremmers, die al een aantal boeken over Vlissingen op zijn naam heeft staan. "Het boek van Brasser geeft een mooi beeld van Vlissingen rond 1750", legt Bremmers uit. "Het is een soort Google Streetview avant la lettre", voegt Tramper toe.
Economisch
Brasser was in de 18e eeuw een bekend bierbrouwer in Vlissingen. "Zo rond 1750 gaat het Vlissingen economisch gezien echter niet voor de wind. Brasser probeert de oorzaken te duiden", schrijven Tramper en Bremmers in de inleiding. "Een ding is voor hem wel duidelijk. De gevestigde orde, het stadsbestuur, doet te weinig om Vlissingen er bovenop te helpen." Brasser legt in een hoofdstuk uit, dat toepasselijk 'Verval der stadt Vlissinge' heet, uit waar het volgens hem misgaat. Het bestuur laat te veel haar oren hangen naar mensen van buiten de stad, is kort gezegd zijn conclusie. "Dat zijn leuke dingen om te lezen", aldus Bremmers.
Volgens de twee auteurs zit de waarde van het handschrift echter niet in die analyses of de delen waarin Brasser losjes terugblikt op het verleden. Het zijn de beschrijvingen van het Vlissingen van rond 1750 die het zeer de moeite waard maken. "Hij loopt door de stad van toen en zegt wat hij ziet. Hij wandelt op een gegeven moment bijvoorbeeld het stadhuis binnen en beschrijft alle kamers van het pand dat in 1809 is afgebrand", zegt Tramper. "Met een beetje fantasie loop je naast hem in het oude Vlissingen", zegt Bremmers. "Als hij beschrijft wat hij ziet, is hij op zijn best. Heel veel bronnen zijn er niet meer uit die tijd door de brand in het archief. Brasser was ook bijzonder goed ingevoerd in het Vlissingen van toen. Dat maakt het extra interessant. Hij heeft het bijvoorbeeld over de volksaard van de Vlissingers en zegt dat ze veel mopperen. In die zin is er ook nog niet zoveel veranderd", buldert Bremmers.
'Hij had niks anders te doen'
Een van de ontdekkingen die Tramper en Bremmers hebben gedaan is dat het handschrift niet is van de advocaat Jacob Jaspersen Brasser is, zoals lang werd aangenomen, maar van de bierbrouwer, vader van de advocaat: Jasper Jaspersen Brasser.
Tramper en Bremmers kregen bij het maken van de uitgave al snel het vermoeden dat het niet van de advocaat kon zijn. Een door Brasser geschreven tekst in het gildeboek van de bierbrouwers schiep duidelijkheid. De twee handschriften kwamen precies overeen. Het handschrift is goed te lezen, al staat er volgens Bremmers 'een karrenvracht aan moeilijke woorden' in het boek, vaak op meerdere manieren gespeld. In het boek worden deze uitgelegd. Er is bovendien een mooie kaart opgenomen waarin alle zaken waarop Brasser het heeft zijn te zien. "In het bier was heel erg weinig handel halverwege de 18e eeuw", zegt Tramper. "In de 17e eeuw waren er nog tien bierbrouwerijen in de stad, maar in Brassers tijd waren dat er nog maar drie. Hij is gaan schrijven, omdat hij niks had te doen."
Reserveren
De bronnenuitgave wordt vrijdag gepresenteerd tijdens een studiemiddag in het stadskantoor. De middag begint om 13.30 uur. Tramper en Bremmers vertellen over het boek en Peter van Druenen vertelt over het handschrift. Aanmelden kan door een mailtje te sturen naar gemeentearchief@vlissingen.nl. Het boek komt in een beperkte oplage beschikbaar. Het kan worden gekocht in boekhandel 't Spui of gereserveerd via info@boekhandelspui.nl.[l]