Antoon van Duinkerken brak het kerkelijk verzet tegen carnaval
BREDA - Professor Asselbergs beter bekend als Antoon van Duinkerken…'n man…'n karakter…groot schrijver…essayist…hoogleraar…super katholiek. Juist hij brak het kerkelijk verzet tegen carnaval.
DOOR RINIE MAAS
Het is waar dat de politiek zich in het verleden sterk maakte om de kerk, die zich tegen het feest verzette, tot redelijker gedachten te brengen. Met vileine commentaren van het raadslid Cerutti. Dat het klopte dat de geboortepiek uitwees dat de meeste Bredase kinderen negen maanden na carnaval geboren werden. Maar dat die cijfers juist in de Veemarktstraat het hoogst waren. De straat waar bisschop Hopmans 'resideerde' vanaf 1914 t/m 1951. Het was 'n sneer. Cerutti op z'n best!
Slonzendag
Van socialistische zijde vonden aanvallen op het straatcarnaval plaats tot over de grenzen van Breda. "De dinsdag was de minst geëerde dag; de ware slonzendag. Toen zag men halfdronken slonzen door de straten slenteren, geile liedjes zingen; waren mannen in vrouwen en vrouwen in man verkleed. Hunne kleeding was niet kostelijk… in de hand een stok waaraan een vogelmuit hing met een haring erin, of 'n versleten paraplu. De vrouw of in vrouw verklede man droeg een bussel stro op een pak vodden, als ware 't een kind". Was carnaval in de middeleeuwen vanwege de blauwe schuit met ambachtelijke figuren handig ingepikt nu kwam de klad erin. En de herintrede van het volks vermaak eind 19e eeuw was een gruwel in het oog van de kerk.
Anker
Om carnaval te situeren in een juister en objectief bourgondisch klimaat was een zwaarder moreel anker nodig. En ineens wist men het weer! Dat was van Antoon van Duinkerken uit Bergen op Zoom. Door zijn banden met IJpelaar en zijn in 1928 geschreven essay: "Verdediging van Carnaval". Het was van de hand van de man die een natuurlijk gezag had. Hij baarde opzien in 1935 door iets anders. Dat kwam door zijn tirade tegen het nazisme in 'Ballade van den Katholiek', waarmee hij de Duitsers tijdens 40-45 op de kast joeg. Met niet minder elan schreef hij in 1928, twaalf jaar daarvoor over de verdediging van carnaval waarin hij de vloer aanveegde met de tegenstanders van het volksfeest. Brabant had recht op zijn blijmoedigheid en lust tot feesten. Meer echter nog dan dat werk maakte 'De Ballade' op de leiders van de geestelijke en wereldlijke overheid 'n enorme indruk.
Manifest!
De anti-Duitse strofen stonden zonder omhaal en onverbloemd gedrukt in het prachtige gedicht, gericht tegen Mussert. Die een artikel had geadresseerd aan "den zich katholiek noemende Van Duinekerken". Vanwege dit manifest werd Antoon van Duinkerken met Simon Vestdijk en enkele andere Nederlanders, 8 maanden door de Duitsers gegijzeld in St. Michielsgestel.
Moed!
Bisschop Hopmans kon op zijn post blijven. Hij stond mild overleg voor met de Duitsers. De bisschop was tamelijk laf. Tijdens de Vlucht hielp zijn secretaris een gewonde. Hopmans reed door. Hij boog met de bezetter mee. En pas toen bisschop Diepen, zijn spirituele metgezel van Den Bosch, geen bisschop meer was, kon aartsbisschop Jan de Jong zijn vlammend betoog tegen het Nazisme en antisemitisme vanaf de kansel laten horen. Dat met name (!) werd herinnerd na de oorlog: het optreden van de bisschop en de opstelling door de jaren heen van Van Duinkerken en zijn opstelling met zijn ongepolijste Ballade tegen de NSB politicus Mussert. Vooral zijn blijmoedigheid heeft indruk gemaakt. We kunnen concluderen dat niet door de politiek maar door Antoon van Duinkerken carnaval in deze tijd niet meer weg te denken is.
Biertje
Een feest en een biertje werd door de Brabantse Bourgondiër niet geschuwd. Daar zijn sterke anekdoten over, getuige het werk "Anton van Duinkerken 1902-1968 ", door Theo Kroon. Drink uw biertje, vier carnaval in de geest van verbroedering en bedenk misschien dat we het vieren dankzij een geleerd katholiek. [l]