Frans Heijlaertsplein eeuwig jeugdig
BREDA - Al eens van een boekje Non Paschanten gehoord? Niet kerkelijken? In de St. Josephbouw nooit!
DOOR RINIE MAAS
Geschiedkunde is een eigenaardig bedrijf. Zo voert Marcel Duijghuizen een 'boekje' op, waarmee pastoor en kapelaans op huisbezoek gingen. Die huisbezoek ontvingen zagen het echter nooit.
Sfeertekening
Dit boekje heeft ooit in Naarden, Hellevoetsluis en Kampen, door de eeuwen vergaan en slecht bijgehouden, wel bestaan. Maar…in zijn sfeertekening zet Duijghuizen het antiquariaat neer of pastoor en kapelaans er registrerend mee in huis kwamen. Hoewel 'de kerkelijkheid' niet meer bestaat… en door de sloop van kerken ook deels is ontnomen is het bestaan van het boekje een miniem geschiedkundig feitje. Want 'non Paschanten' is hier een bespottelijke term, nog altijd.
Koekenpan
Er zijn plekken in de stad die eeuwig het domein van de jeugd zijn. Zoals het Frans Heijlaertsplein. Daar lopen heden kinderen, licht en donker doorheen, om het hardst met een koekenpan op hun hoofd. De oude bomen op het knusse pleintje schudden hun buik van tevredenheid. Al bijna 100 jaar is dit buurtplein een onaantastbaar domein van kindervreugde, zoals het echtpaar Gabriëls van kindervereniging VrijenBlij voorstond. Ook vandaag de dag. "Trots dat opa en oma hierachter de drijvende krachten waren", schrijft terecht het kleinkind Monique Hubner-Drabbe. Het echtpaar Gabriëls had een ideaal. Het kind dat te geven wat hem gelukkig maakt: een veilige plek voor allemaal. En zo wordt van het oud papier ophalen de sport gemaakt wie het meest in zijn speelgoedkar meebrengt. Het is de tijd dat oud papier, oude lompen en metalen, geld maakt. Het gaat in de kas voor een uitstapje naar het Mastbos in 1950 waaraan 150 kinderen uit de St. Josephbouw deelnemen. Het papier gaat naar 'de rooie Sjef' van de oud papierhandel Puijfelik.
Perdenstront
De vele winkeltjes in de buurt van toen herkent mevrouw van Nunnen-Benoist allemaal. Ze noemt extra: Dierenzaak Nijkamp en de kruidenierswinkel Peeters, Ze herinnert drumband Bredania die een band met de buurt had. "Zoals ze bedoelen 'Toppie Tuinzigt'. Zo was de St. Joseph Toppi Breda'. Ze wijst op een aantal kinderen, dansend in een kringetje in een wit jurkje. Er is een processie aan de gang met veel volk aan de kant. De St. Anna-kerk verheft zich als een reusachtig Godshuis aan de overkant van de Haagweg. Tot 1960 kwam de geestelijkheid op huisbezoek. Nog nooit is in dit deel van Breda een aantekening gemaakt dat iemand 'onkerkelijk' was dan wel volgens historicus Duijghuizen een 'Non Paschant'. "Non Pachanten kenden wij niet en iedereen hield zijn Pasen". Geestelijke hoogtij-dagen brachten reuring; Een Brabantse koffiemaaltijd met krentenbrood. Theater en poppenkast waarin 'BessemenJaon' de kleintjes behaaglijk bedreigt met zijn ruwe uiterlijk en zijn gebonden bezem als steekwapen naar de allermoedigsten als ze roepen dat hij 'perdenstront' veegt.
VrijenBlij
Rietje Bos, de winkelierster geeft een schok van de herkenning. "Was zij niet onze akela bij de Zwaluwen en de KMG'ers vroeger in de jaren 50-60", vraagt Marianne Vermeulen zich af. De akela is leidster van de horde kleine wolfjes, welpen genaamd. Wie een sterretje op zijn groene petje draagt heeft een oog open. En heel wat gevaarlijke avonturen heeft het betreffende wolfje overleefd als hij twee sterretjes draagt. Zo'n welp kon je alleen het bos insturen om het vijandelijk kamp met succes te verkennen alvorens het geboefte op 'de Merel' bij boer Schoenmakers te overmeesteren. Bij VrijenBlij deden we precies dezelfde spelen. Je hoefde niet in uniform. Dat was voor de ouders gemakkelijker. KMG waar staat dat voor?
Maagd
In 1954 is het KMG d.w.z. Katholieke Meisjesgilde ontstaan uit Genoveva zoals Vrij en Blij voortkomt (voluit) uit de buurt- en kindervereniging St. Joseph, opgericht 1923. De dames dragen een bruine rok, overgooier met 2 brede banden, kaki blouse en bruine stropdas. Ze fietsen, reidansen, sporten; alles wat een meisjesclub onder leiding van Rietje Bos aantrekkelijk maakt. Genoveva is een Maagd, heilige, en een hele oude. Rond 400 na Chr. Bij de Theresia/Tarsiciusschool hebben ze hun clubhuis.
Pioniers!
St. Joseph is opgericht in het gebouw van de RK Werkliedenvereniging in de Visserstraat. Onze man van het eerste uur Gabriëls staat bij de oprichters in 'Breda in beeld 1940-1985' door Maurits van Rooijen. Zo ook: Posthumus, Martin, Nuyt, Hopstaken, Hysterberg en Joosen. In het bestuur met de pioniers hebben zitting: Solk, Klashorst en Bogmans. Tijdens het 30-jarig bestaan in 1953 houdt de beschermheer van de vereniging D. van Setten bij vlaggemast en sokkel een toespraak. "Beter een goede buur dan een verre vriend, " doet het voortreffelijk en de spreuk hangt feestelijk aan het wolkendek als de kinderen van nu samenspelen: het Frans Heijlaertsplein eeuwig jeugdig! [l]