Bijzonder drukwerk te zien in Nederlands Drukkerij Museum
ETTEN-LEUR - In het Nederlands Drukkerij Museum, Leeuwerik 8 te Etten-Leur is vanaf 1 juli bijzonder drukwerk te zien, nl. pop-upboeken en kopperprenten. Op de bovenverdieping is een selectie te zien van beide vormen van drukwerk. De boeken komen uit de verzameling van Cees Jochems; de Kopperprenten komen uit eigen beheer.
Het idee van een 'beweegbaar boek' is al heel oud. Vermoedelijk zijn voor het eerst al in de 17e eeuw dergelijke drukwerken vervaardigd in ons land. Ze waren meestal van informatieve of technische aard.
De afbeeldingen werden in die tijd gedrukt met houtsneden of kopergravures, eventuele kleuren zijn met de hand ingekleurd. Als in het begin van de 19e eeuw de steendruk tot ontwikkeling komt, gaat men over op deze nieuwe druktechniek. Maar nog steeds geen kleurendruk. Omstreeks 1850 begint een gouden tijd voor het 'beweegbare' boek. Dit komt onder andere omdat men 'steendruk-in-kleur' gaat toe passen, de 'chromo-lithografie'. Deze techniek is bepalend voor de ontwikkeling van de drukkunst in de 2e helft van de 19e eeuw. In het begin van de 20e eeuw stagneert de productie van het beweegbare boek. Het zijn de stijgende kosten, die de uitgevers dwingen tot eenvoudigere uitvoeringen.
Dit heeft tot gevolg dat de belangstelling voor deze boekvorm sterk afneemt. Pas in de 70er jaren vindt weer een opleving plaats en beleeft het beweegbare boek een ware wederopstanding, waarbij onder meer gebruik wordt gemaakt van oude uitgaven.
Het vervaardigen van pop-up boeken is grotendeels handwerk, dus zeer arbeidsintensief. De productie van deze boeken is daarom alleen nog mogelijk in de zogenaamde ‘lage-loon-landen’. Ze zouden anders veel te duur worden en niet meer verkocht worden. De tentoongestelde exemplaren zijn voor het grootste deel vervaardigd in Colombia, China, Rusland, Singapore en Hong Kong.
De Kopperprent
De naam stamt waarschijnlijk van kopperen, dat 'feestvieren' betekent, via kop dat staat voor "beker". Koppermaandag wordt al in de eerste helft van de 15e eeuw genoemd, maar is waarschijnlijk nog ouder. Toen in de 18e eeuw de drukkersgilden werden afgeschaft, werd de traditie van deze feestdag in stand gehouden onder de drukkers. De gezellen van de drukkers drukten als proeve van vakbekwaamheid een speciale prent met een heilwens erop, de Kopperprent, die zij op Koppermaandag aan de meester- drukkers en de eigenaar van de drukkerij overhandigden. In de 19e eeuw werden de Kopperprenten aan relaties gestuurd als geschenk.
In de loop van de twintigste eeuw ging het ritueel vrijwel verloren, doordat men in plaats van Kopperprenten Kerst- en Nieuwjaarskaarten ging versturen. Na de Tweede Wereldoorlog werd het gebruik deels weer in ere hersteld. In 1948 gebeurde dat in Haarlem, de stad van Laurens Janszoon Coster, 's-Hertogenbosch, Arnhem en Gouda, daarna vanaf 1949 in Drenthe en later ook in Noord-Brabant (o.a. in Etten-Leur), Zeeland en in Groningen.
Al sinds mensenheugenis wordt traditiegetrouw op Koppermaandag de Kopperprent uitgereikt aan de burgemeester van Etten-Leur door de voorzitter van de Stichting Nederlands Drukkerij Museum onder het genot van koffie en worstenbrood.
Openingstijden
Het museum is open op dinsdag- t/m vrijdagmiddag van 11.00 tot 16.30 uur en op de zondagen 1 en 15 juli van 13.00 tot 16.30 uur. Meer informatie over het museum is te vinden op de website: www.nederlandsdrukkerijmuseum.eu[l]