Een leven lang schilderen, expositie de Nieuwe Nobelaer
ETTEN-LEUR - Annemarie Spaan (Rotterdam 1938) is beeldend kunstenaar, grotendeels autodidact. Ze verzorgde beroepsmatig illustraties voor boeken en wetenschappelijke projecten. Onlangs heeft een gerenommeerde wijnboer in Frankrijk een door haar ontworpen etiket op zijn flessen Chardonnay geplaatst: de witte druif.
Annemarie exposeert in binnen- en buitenland. Vanaf deze maand zijn er op twee plekken in Etten-Leur exposities. Ze woont sinds 1970 in Etten-Leur en is één van de eerste inwoners van wijk de Grauwe Polder.
Annemarie Spaan over kunstenaarschap
Tegenover me, onder de met noten beladen takken van een oude ginkgo, zit Annemarie Spaan. Ze vertelt levendig over haar werk als kunstenares. Annemarie heeft heel haar leven getekend en geschilderd. Op haar negenenveertigste zocht ze pas contact met een leraar, de bekende kunstschilder Wim Schütz uit Roosendaal. Met hem is ze een jaar in gesprek geweest naar aanleiding van de lessen die hij anderen gaf. Annemarie keek, luisterde en sloeg de nieuwe kennis en inzichten op. Daarna was ze twee jaar lang niet in staat tot schilderen en tekenen. Toen ze eenmaal de nieuwe zienswijzen had kunnen integreren, ging ze aan de slag met hoge productiviteit. Ze maakte binnen een jaar tachtig werken. In de jaren die volgden ontwikkelde ze een heel eigen stijl en vrijheid in interpretatie en uitvoering.
Annemarie werkt met pastelkrijt, aquarelverf, olieverf, houtskool, inkt en potlood. Ze laat zich inspireren door mens, natuur en muziek.
In haar atelier achter in de tuin toont ze een schilderij in wording: een fluitspeler die ze in Griekenland ontmoette. Ik ben onder de indruk van de wijze waarop ze het gezicht en de handen heeft neergezet. De man kijkt je aan met heldere, enigszins droeve blik. In zijn forse handen houdt hij de kleine fluit aan zijn lippen. Hoe heeft ze geleerd om mensen zo geloofwaardig te schilderen? ‘Dat komt omdat ik verpleegkundige ben. Ik weet veel van anatomie,’ is haar kordate antwoord. ‘En ogen schilderen, dat kan je eigenlijk niet leren. Je moet meer kunnen zien dan wat je ogen waarnemen.’
In haar smaakvol ingerichte woonkamer en gang hangen diverse werken. Ik ben vooral getroffen door een portret in olieverf van een oude vrouw, twee hoenderveertjes in pastel en een groot schilderij van een schip in een storm op zee. Heel verschillende stijlen, onderwerpen en materialen.
Toen Wim Schütz haar laatste tentoonstelling zag, zei hij: ‘Je hebt je helemaal ontwikkeld zoals ik altijd had verwacht.’
Nieuwe woning
Dan vertelt ze hoe ze voor het werk van haar man in 1970 vanuit Den Haag naar Etten-Leur kwam. De nieuwe woning lag aan de Penningweg, op het industrieterrein. Wijk de Grauwe Polder was nog niet aangelegd. In de kantine van het bedrijf waar haar man werkte heeft ze tekenles gegeven aan groepjes kinderen. Aan het eind van elk schooljaar was er een expositie van hun werk, zodat de ouders konden zien hoe hun kinderen zich in een jaar hadden ontwikkeld.
Annemarie vond het een uitdaging het beste uit ieder kind te halen. Ze kon goed overweg met de diversiteit binnen de groepen.
Het begin was niet gemakkelijk, voor niemand die uit de stad hier naar toe kwam. Daarom werd er gezocht naar meer mogelijkheden om elkaar te ontmoeten. Gemeenschapshuis ‘De Gong’ werd gebouwd. Annemarie en haar man hebben zich in de wijkvereniging actief ingezet.
Ze heeft ook meegewerkt aan projecten van basisschool de Klankhof en decors voor musicals geschilderd.
Lessen
Nu geeft ze nog regelmatig les aan volwassenen. Hun vraag is eigenlijk altijd: leer me kijken. Annemarie stimuleert haar leerlingen in zichzelf te geloven.
Heeft ze een boodschap voor mensen die ook zouden willen tekenen en schilderen of zich op een andere manier creatief willen uiten?
Even is het stil. Dan antwoordt ze met stelligheid: ‘Zorg dat je materialen altijd klaar liggen in een hoekje. Als je wilt tekenen: papier, een HB potlood, kleurpotloden en een stukje kneedgum. Ga zitten en begin. Heb geduld, laat je werk rusten en werk dan verder. Stel geen eisen aan jezelf en trek je niets aan van commentaar van anderen. En het belangrijkste: kijk, observeer en luister.’
Annemarie de Koning-Spaan. Een inspirerende vrouw, een veelzijdige kunstenares. Haar werk is vanaf nu te zien in buurthuis de Gong en in de Nieuwe Nobelaer. Beide exposities lopen tot eind december 2018. [l]