'Meebewegen met veranderende maatschappij'
BREDA - Voor welke uitdagingen staat het onderwijs? En hoe gaan schoolbestuurders om met druk van ouders en politiek om het lesprogramma aan te passen. Op bezoek bij mensen uit de praktijk. Deel 1 van een drieluik: het basisonderwijs. Anja de Vos van de Rudolf Steiner School Breda.
DOOR WIJNAND NIJS
Met iets meer dan 230 leerlingen uit de hele regio is de Vrije School aan de Minckelerstraat in Linie een gemiddelde school in Breda. De Vos kent de school als geen ander, ze was er leerling, stagiair en nu al weer voor het negende jaar directeur.
Maatschappij verandert sneller
"Waar wij voor staan is het maken van de vertaalslag van de kinderen van nu, naar de maatschappij van straks", vertelt De Vos. Ze legt uit: "De maatschappij verandert momenteel veel sneller dan in de tijd dat ik zelf op school zat. De uitdaging is het om als leerkracht je onderwijs daarop af te stemmen en dat je ze niet star een richting op wilt duwen in de route die je veel eerder hebt uitgestippeld. Dat maakt het onderwijs leuk en uitdagend."
"Kijk bijvoorbeeld naar wat er op ICT gebied gebeurt. Een paar jaar geleden had je leerlingen die de leerkracht overstegen als het gaat om kennis van bijvoorbeeld Word of Powerpoint. Nu zijn er kinderen die daar thuis nooit meer mee werken, omdat het gebruik van een computer anders is geworden. Daar moet je rekening mee houden en dus je onderwijs weer op af stemmen."
Eisen Den Haag
Het zijn zaken die niet meteen te maken hebben met wensen voor het lesprogramma, maar die wel van invloed zijn op wat er behandeld kan worden. Anderzijds vuurt 'Den Haag' wel andere eisen af. "Zo moet het bewegingsonderwijs van 1,5 naar 2 uur. Dat lijkt heel weinig, maar er is in een week al heel weinig tijd. Daar voel ik wel degelijk de druk vanuit Den Haag."
Dat komt ook door keuzes die de Vrije School maakt voor de opbouw van het lesprogramma. "We hebben bij ons gekozen voor zaken als handvaardigheid, muziek en zingen. Daar hebben we nooit in geschrapt." En het bewegen? Daar komen de kinderen ook aan toe. "De boog kan niet altijd gespannen zijn, we zoeken telkens de wisselwerking tussen geconcentreerd bezig zijn en bewegen."
Niet alleen politiek Den Haag wil wat van het basisonderwijs, ook ouders hebben soms een sterke mening over wat de school zou moeten oppakken.
"Uiteindelijk gaat het om het afstemmen van de verwachtingen, om communiceren. Daarom hebben wij ook geen tien minuten-gesprekjes, maar gesprekken van een half uur. Juist om dat goed uit te spreken."
Afstemmen
Soms is de scheidslijn minder hard. Bijvoorbeeld als het gaat om hoe kinderen met elkaar omgaan en met de docent. "Kinderen zijn mondiger geworden, het is minder hiërarchisch. Dan moet je afstemmen dat het in de maatschappij niet altijd gaat zoals jij dat wilt."
"Het gaat erom dat je leert je in een ander verplaatsen. In groep 8 hebben we bijvoorbeeld een project over de Romeinen, waar we een rechtszaak naspelen. Dan moeten ze zich ook inleven in een soldaat die een brief naar huis schrijft. Op die manier leren ze zich inleven in een ander en een mening vormen."
Het sluit aan bij de principes van het schoolsysteem, legt De Vos uit. "Wij werken vanuit, denken, voelen, willen. Het gaat er niet alleen om dat een kind zich cognitief ontwikkelt, maar ook op sociaal-emotioneel vlak en bewegingsgebied."
Hoe krijg je alles op elkaar afgestemd? "Leerkrachten werken hard, maar ik vind dat we voldoende tijd hebben om ons te verbeteren en om het lesprogramma bij te sturen. Doordat we plenair, per afdeling en per team samenkomen, lukt dat. Speelt ook mee dat leerkrachten drie jaar meegaan met hun groep, dus bijvoorbeeld van groep 6 tot en met 8. Dat betekent dat je automatisch betrokken bent met andere groepen, omdat je daar later zelf ook weer staat. Op de momenten dat je elkaar ontmoet, kun je veel neerzetten en draag je de school samen."[l]