'Zo blijft de geschiedenis leven'
GOES – Op twee adressen in Goes zijn vorige week op initiatief van Stichting Struikelstenen Zeeland struikelstenen geplaatst. De stenen liggen bij panden in de Lange Vorststraat en Lange Kerkstraat waar in de Tweede Wereldoorlog Joden hebben gewoond, voordat ze gedeporteerd werden. De datum van de deportatie, evenals de naam, geboortedatum en datum van overlijden staat in een messing plaatje op de struikelstenen.
DOOR JESSICA ROVERS
In de afgelopen 25 jaar zijn in ongeveer duizend dorpen en steden verspreid over Europa meer dan 70.000 struikelstenen geplaatst. “De Duitse kunstenaar Gunter Demnig maakt alle stenen in zijn atelier en stanst eigenhandig de namen en data er in”, vertelt Katie Heyning, bestuurslid van de stichting Struikelstenen Zeeland. “Voor hem is het een boetedoening, omdat zijn vader een SS'er was.”
De stichting heeft met hulp van de Zeeuwse archiefdiensten kunnen achterhalen wat het laatste, reguliere woonadres was van 122 Joden die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgebracht. Inmiddels liggen er 91 stenen in Middelburg, Zierikzee, Hulst, Terneuzen en Burgh-Haamstede. Naast de drie stenen in Goes zijn er vrijdag ook zes in Vlissingen geplaatst. “Er moeten nu alleen nog stenen komen in Veere en de rest van Vlissingen.”
Verhalen
Heyning zei het een prachtig initiatief te vinden. “Het idee voor de stenen in Zeeland kwam van Marianne Gossije, secretaris van de stichting. Ik doe research naar de personen. Hun verhalen zijn terug te lezen op de website. Het is al zo lang geleden dat het vooral voor kinderen net zo ver weg lijkt te raken als bijvoorbeeld de Tachtigjarige Oorlog, maar het is belangrijk dat er aandacht blijft voor deze donkere dagen in de Nederlandse geschiedenis. Mensen kunnen hier door middel van de stenen mee in aanraking komen. Veel mensen lopen er toevallig langs, maar het blijft zo wel leven.”
Vergeten
Donderdag werden er gedichten en psalmen voorgelezen door Aryeh en Rachel Herz en werden tijdens de ceremonie witte rozen en, naar Joods gebruik, kiezelsteentjes geplaatst. “Hiermee geven ze aan dat ze de overledene niet zijn vergeten. Dat is de essentie van het project. ‘Zolang je mijn naam nog weet, ben ik nooit echt gestorven’. We willen scholen zo veel mogelijk bij het project betrekken, want het antisemitisme komt steeds terug. Daar moeten we ons tegen blijven weren.”
Realiteit
Wethouder André van der Reest keek in zijn toespraak naar het heden. “We kennen nu 75 jaar vrede in ons land. Voor de meeste kinderen is oorlog ver van hun bed. We moeten leren van de geschiedenis en vaker stil staan bij het verleden. Zo realiseren we wat leven in vrede werkelijk inhoudt. Het beeld van verlaten huizen en gebroken gezinnen is in veel landen helaas nog wel realiteit. Door de stenen komt dit ook hier weer dichtbij. Het messing schittert nu in de zon, zoals de mensen die zijn omgebracht ook ooit deden.”[l]