Lezing over 13de eeuwse pastoor bij 'Het Land van Gastel'
OUD GASTEL - Op donderdag 21 november heeft Heemkundekring ‘Het Land van Gastel’ in Dorpsmuseum ‘In de Drie Snoeken’ haar jaarlijkse Algemene Ledenvergadering (ALV). De vergadering begint op 19.30 uur. In aansluiting op deze vergadering, om 20.30 uur, begint de lezing van de heer Evert Jan van de Kaa.
Deze lezing heeft een wel heel erg lange titel: “Het ontstaan van Gastel in de dertiende eeuw en hoe je als kind van de pastoor naar je erfenis kon fluiten, hoewel….” Deze titel belooft een spannende avond. Uiteraard wil iedere toehoorder graag weten wat de heer Van de Kaa bedoelt met: “hoewel….”
Het is al weer bijna een halve eeuw geleden dat werd begonnen met de voorbereiding van de viering van het 700-jarig bestaan van Gastel. In het gedenkboek ‘Gastel, Land van Abten en Markiezen’ dat toen werd uitgegeven, werd een beeld geschetst van het ontstaan en functioneren van Gastel in de 13de eeuw. Uiteraard was dat beeld gebaseerd op de wetenschappelijke kennis en de inzichten van toen. Nadien is er aan dat beeld maar weinig veranderd, althans als men afgaat op hetgeen de sites van de Halderbergse heemkundekringen daarover melden.
Presentatie
In een zeer onderhoudende presentatie zal Evert Jan van de Kaa de heersende ideeën over het ontstaan van Gastel tegen het licht houden van de kennis die we nu, in 2019, hebben. Daaruit zal blijken dat het ontstaan van Gastel echt niet zo gelopen is als 50 jaar geleden werd gedacht.
Voor een beter inzicht in de ontstaansgeschiedenis van Gastel heeft hij zich verdiept in geschreven bronnen uit die tijd, dat wil zeggen voorzover die bewaard zijn gebleven. Oudheidkundig bodemonderzoek zou daarover nog meer aan het licht kunnen brengen, maar dat is gezien de kosten voor een particulier niet haalbaar.
De teksten waarin het 13de-eeuwse Gastel en zijn bewoners worden genoemd zijn allemaal oorkonden.
In het tweede deel van de lezing zal worden uitgelegd wat oorkonden zijn, wat daarvan is overgebleven en hoe je ze kunt bestuderen. Daarna wordt één oorkonde verder onder de loep genomen. Dat is het testament van Heer Marselis, de eerste pastoor van Gastel, die we met naam en toenaam kennen. Een paar honderd jaar voordat er in onze streken notarissen opdoken, kun je daaruit al opmaken hoe zo’n testament er toen uitzag. Je krijgt daaruit ook een idee van het 13de-eeuwse erfrecht waarin bijvoorbeeld onderscheid wordt gemaakt tussen “geërfde” en “zelf verdiende” goederen. Het testament biedt echter bovenal aardige inkijkjes in de publieke moraal en het maatschappelijk leven tijdens de overgang van de volle naar de late middeleeuwen in West-Brabant.
In het laatste deel van de lezing zal de heer van de Kaa een karakterisering geven van pastoor Marselis, zijn maatschappelijke positie en zijn familie. Afgesloten wordt met een aantal feiten en vermoedens over het 13de-eeuwse Gastel, die zijn onderzoek heeft opgeleverd.
De lezing is toegankelijk voor zowel leden als niet-leden. De toegang is gratis. De zaal van Dorpsmuseum ‘In de Drie Snoeken’, Dorpsstraat 50 in Oud Gastel, is open vanaf 19.00 uur en de koffie staat klaar. [l]