Chapeau: Oòns Taoltje, afl. 341
Kop: Ouw 't in éére!
Door Jan van Nassau
Nou mèènse, me'n ope mar da gullie 't nuuwe jaor ammaol gèèf begonne zijt. Op de raodio òòrden ikke Frits Spits in 't algeméén Neederlaans kaauwele over taolweeteschapper Eline Visser. Die eed in Trouw 'n goei ver'aol g'owe onder de kop 'Blijf je eigen dialect spreken, vooral met kinderen'. G'egget misschient nie in de gaote g'ad mar 2019 waar 't Internationaole jaor van de In'eemse Taole. Daor zijn nou daovetrèènt nog zo'n zeuveduzend taole en de weeteschappers dèènken as at er in 2100 nog miender as d'n elft van over zal zijn. Taole staareve zogezeed gaauwer uit as vogels, plaante, en zoogdiere. 't Is, zee vrouw Visser, voral vor kienders van belang mee wa vor taol da ze gròòt gebrocht worre. Kienders zijn de beste taolverwerrevers van ammaol, en kunne mee gemak méér as één taol vloeiend léére praote. Daor zou òòns taoltje dus ok zomar bij kunnen òòre! Mar jao, dan edde't wel over streektaol, over dialect. En volleges Elines kunne me in òòns laand, 't is mar net waor agge de grèèns wult trekke, praote van zes, 28, of wel zo'n 613 Neederlaanse dialecte. Ze zeet er dan nog bij as at de dialecte in Limburg, Zeelaand en Braobaant, dat die 't goed doen….jao zeetie… en as at de dialecte in Ollaand oe langer oe méér op mekaore en op de standaordtaol begiene te lijke. Zelf kom ze van Uize in Nòòrd-Ollaand. Ze verstaog'et wel, 't Uizers, mar ze kan d'r gin gesprek in voere, zee ze (zeese).
Uuvel dialecte?
Daor nog eevekes op deùrgepraot zoud' oew eigen af kunne vraoge: uuvel dialecte worre d'r, 't leet er aon waor ge de grèèns trekt, in Roosendaol gesproke? Feitelijk zouwe me d'r dan nog bij motte zèège da me'n 't emme over Braobaanse dialecte. Want daor worren ier ok nog aandere taole en dialecte gesproke. En iederéén wul vaneiges 't liefste z'n eige taol of z'n eige dialect in ééren ouwe… dèènk! Nou vraog ik m'n eige wel af of't dad ok gelt vor alle Roosendaolders die òòns taoltje nog van uis uit emme meegekreege. Zouwe die geneege zijn om te voldoen aòn de oproep waor a taolweeteschapper Eline Visser d'r artikel in Trouw mee afslùit: 'Spreekt u een dialect? En zoekt u nog een goed voornemen voor 2020? Spreek het! Met uw vrienden, in de winkel, op straat, maar vooral: met uw (klein)kinderen, om uw taal voor uitsterven te behoeden.' Oe zouwe me da op z'n Roosendaols zèège? Affen, me weete nou wad òòns te doen staot….. Mar ik dèènk as at er mar zat zijn die zulle zèège: ,,Ge bekek 't mar''. Toch, vor diegééne die't er nog wel bròòd in zien, lijken 't mijn gin gek idee nog is te leeze wa Kees Dekkers, òònzen éérste – nie òònze jiste – Roosendaolse stadsdichter, zoal geschreeven eet over òòns taoltje.
Kees Dekkers
In de Grondwet van 24 juli 1923 vinne me de éérste beschouwing van Keeze onder de kop Oons Taoltje: ,,Natuurlijk is het geen taal, maar een der vele Brabantsche dialecten. Doch het heeft dit met sommige vreemde talen gemeen, dat iemand, wiens wieg elders stond, het nooit leert. Althans nooit zonder fouten. Laat iedereen in een omgeving, waar het hoofsche Hollandsch ons gemoedelijk Roosendaalsch nog niet kon verdringen, maar eens letten op hen, die jarenlang in Roosendaal wonen, doch daarbuiten geboren zijn. Wanneer zij probeeren zich aan „ons taoltje" te buiten te gaan, hoort een Roosendaler dadelijk, dat hij met „import" te doen heeft, hoe goed gemeentenaar deze overigens ook moge zijn. Het is ook niet zoo gemakkelijk. In de klanken zitten onnabootsbare nuanceeringen en in de uitspraak der Hollandsche woorden wordt absoluut geen consequentie betracht. Een krantje noemt men een kraantje, een kraantje wordt daarentegen een kraontje genoemd. Verschillende woorden met denzelfden klinker in het Hollandsch (b.v. kwam, nam, stam) spreken wij anders uit (kwaam, noom, stam), terwijl het omgekeerde even dikwijls voorkomt. Daar hebt U b.v, breiden, gebreid, breede, feeën, togen, neen, legden, lagen, wortelen, van Kee, velocipèdes - het wordj allemaal met hetzelfde sop overgoten en heet successievelijk: breeje, gebreeje, breeje, feeje, teeje, neeje, leeje, leeje, peeje, van Keeje, viellesepeeje! Wordt vervolgd.
Reacties per e-mail: jwvannassau@kpnmail.nl of tel. 06-13335726. [l]