Chapeau: Oòns Taoltje, afl. 343
Kop: Stienge stong bij Keeze…
Door Jan van Nassau
Eérst mar is terugkommen op d'n uitleg van fleeje kéér: bij de vertaoling in 't Roosendaols van de Neederlaanse wòòrde die a Kees Dekkers in de Grondwet van 24 juli 1923 opnoemt, aar ik er ennigte overgesloge. G'è nog te goed de vertaoling van "geenen, binnen, binden; gevischt, geweest, niest en mest; gaarne, lantaarn en scheren; bijt ze, schaatsen, kletsen; bed, ge hebt, ge vreet, hij bijt, hij blaat; hoedanige (uuke), beuken, ruiken; hurken, drukken, zulke''. Nou, op z'n Keeze zou da dan worre: "ginne, binne, binne; geviest, gewiest, niest en miest; geire, lanteire en scheire (gèère, lantèère, schèère); bet ze (bet-se), schetse, kletse; bed, g'et, ge vret (fret), ij bet, ij blet; uuke, buuke, ruuke; ukke, drukke, zukke." Ik dèènk dùrm nie as a't er Roosendaolders zijn die, as ze wad uit de slòòt opgevist emme, nou nog zulle zèège: "Ik em wad uit 't waoter geviest!''. A'k er neeve zijn, òòr ik 't wel. Affèn, ik sloot de rij af mee "gesloge, droge, joge, doge, moge en geloge'' en da waar zogezeed Roosendaols vor "geslagen, droegen, jaagden, deugden, mochten en gelogen''. Kund'er nog wijs uit? Leest dan alles nog mar is op oew gemak deùr. Impersaant vraogd' oew eige misschient wel af: wad is Roosendaols? Toen me in 1981 vor 't éérst as dialectclub bij mekaore kwaame, toen gong of gieng 't daor ok al over. Vor d'n ééne stong 't zus en vor d'n aandere stieng 't zo vast. De conclusie is dan: d'n ééne Roosendaolder is d'n aandere nie. Mar a ge mekaore wult verstaon, dan maok 't nie uit of da ge gong of gieng, stong of stieng en ong of ieng zèègt.
Oònze pok
Ad Kerstens is 'ne gebòòre Roosendaolder en die komd aonzette mee dees ver'aol: ,,Als klein manneke hoorde ik mijn oma altijd zeggen: "Onze Pok stieng vor de rame". Oma noemde opa altijd Pok. Opa stond nogal eens buiten te kijken. Voor alle andere heette hij Toon. Dus waar Pok vandaan komt!? Maar het gaat mij meer om het woord stieng.'' Nou, daor vald éél wad over te zèège, over da zinneke van oma's. Misschient waare d'r wel méér uis'ouwes waor a ze 't over òònze pok aare. Zelf em ik 't nòòit éérder g'òòrd. We meuge onder òònze pok 't zelfde verstaon as onder "onze pa (vader)". De Braobaanse dialecte emme vor 't begrip "vader" o.a. 't wòòrd "paatje" da op verschillende plekke ok wor genoemd in vorreme as "pake", "pakke", "paoke" (o.a. Oudenbosch) en "pokke" (Hoeven). Nou is 't de vraog of oma Kerstens – Kees Dekkers zou "vrouw Kesters" zèège – of as zij de vorm "pok'' meegebrocht eet uit Wouw waor as zij feitelijk vandaon kwaam. Misschient praòtte ze in d'r jonge jaore daor in Wouw ok al van "stieng"?
Wa zèède nou… stient?
Wa weete me feitelijk van de vervoeging van staon (staan)? Zelf zijn ik vertrouwd mee stong mar stieng zulde mijn nie gaauw òòre zèège. Nou zèègt da nie zoveul. Wad òòre me deùr mekaore de Roosendaolder zèège en oe stong 't of stieng 't gesteld bij òòns dialectschrijvers? Ernest Raaymaakers notéérde anno 1886 vor 't "Dialect van Rosendaal" achter 't werkwoord staan "ik stond". Da kom nie aarg dialectachtig over, a ge 't mijn vraogt. Bij Kees Dekkers leesde zo'n véértig jaore laoter nie aanders as "stong", b'alleve in z'nne rijmwòòrdeboek "Taxandrois". Daor voegden ie (mee pottelòòd) "stienge'' toe aòn 't rijke mee de uitgang "ienge''. Dan, zowel Nil van den Hil as z'nnen opvolleger Peterus schrijve deùr mekaore net zo a't uitkomt zowel "sting'' en "stieng'' mar toch voral ok "stong''. En 'nen èènkelde kéér schrijve ze ok "stint'' en "stient''. Zo merk Nil in 1923 op: "Maor da stint nie lang mooi, want d'r eenige koei ging kepot en toen …'' en vertel Peterus in 1927 op 'n gegeeve moment "…dat'er aon ééne kaant 'n groote W stong ("stient" zeeje ze in dieje tijd)". Zo e'k 't 'ne Roosendaolder nòòit òòre zèège, gij wel? Bij Aloïs, op zijn beurt d'n opvolleger van Peterus, leesde ginnen ééne kéér "sting'' of "stieng'', mar wel "stong'', "ston'' en af en toe ok "stond". Al bij al lijk "stong" wijduit 'n méést in tel te zijn. De vollegende kéér zumme n'is kijke wa ze d'r wa wijjer in d'n omtrek van Roosendaol van maoke. Wordt vervolgd.
Reacties per e-mail:
jwvannassau@kpnmail.nl
of tel. 06-13335726. [l]