CHAPEAU: Oòns Taoltje, afl. 344
KOP: IJ stieng vor de raom…
Door Jan van Nassau
Verleeje kéér (fleejekéér, fleekéér) emmen ’t g’ad over òòns verleejetijdsvorreme van staon. Oòre me’n op d’n dag van vandaog de Roosendaolder nog van stong praote of zeet ie ok nog wellis sting of stieng of nog wad aanders? De veulschrijvers van vor d’n òòrlog – òòns vaoder zee wellis: ,,dad uis is goed gezet, da’s t’r nog één van vor d’n òòrlog’’ – ik bedoel de schrijvers die gereegeld de Roosendaolse kraant De Grondwet vulde mee d’r stukskes in of over ’t dialect van Roosendaol c.a., die ieuwen ’t overweegend bij stong (Kees Dekkers, Nil van den Hil, Peterus) en ston (Aloïs). In miendere maote komde bij Nille, bij Peterus en Aloïs ok nog stond, sting en stieng teege, en ‘nen éél enkele kéér stint bij Nil en stient bij Peterus. Zowad ’n dertig jaor geleeje stelde Jan Thomas vor z’n eige vast, dagg’in goej Roosendaols praòt van stong, da z’in omliggende plaotse stieng en sting zèège en da g’in Bredao mot zijn vor ,,hij stint’’. A’t da waor is, dan zoude sewijlen al meuge dèènke da Nil van den Hil en Peterus d’r taol nie alléénig opgedaon emme in Roosendaol en ok nie alléénig bij gebòòre Roosendaolders. Misschient zijn die twee pseudonieme ok nog is van één en dezelfde persòòn, naomelijk van C. J. Vermeeren, afkomstig uit Raomsdonk en van 1905 tot 1933 òòfd van d’Antoniusschool aòn d’Oògstraot. Ik gaon daor ‘nen aandere kéér nog wellis wijjer op in. Eérst emme nog wad aanders te bepraote.
Idioticon
Witte wad ’n idioticon is? Nèèje zeeker? Nou, ik wies ’t zelf ok nie metéén toen ik da wòòrd teegekwaam – ge dèènkt, agge’t leest al gaauw aon gekkig’ed – mar ’n idioticon is feitelijk ’n wòòrdeboek da zogezeed de wòòrdeschat van ’n dialect beschrijft. Zo edde bv. ‘t ,,Idioticon van het Antwerpsch Dialect’’. Da’s ok oud van vor d’n òòrlog, dus zumme d’r mar van uitgaon da ’t ok goed gezet is. De saomestellers laote in d’r wòòrd vòòraf weeten as a’t de stof gròòtendééls verzaomeld is in Aantwaarepe en in de Kempen, voral in ’t westelijke gedéélte, mar ok wijer in de contreie. Gròòte kaans dus da veul van die stof ok opgaot vor ’t dialect òòns kaanten uit. Laòt ze nou toch ’t vollegende in dad idioticon emmen opgenome: ,,STING. Tweede hoofdvorm van Staan. (Westen en Noord-Westen der Kempen, ook in Zuid-Holland’’ en ,,STON en STONG (in ’t Westen ook stoeng). Tweede hoofdvorm van Staan. Ook sting en stond.’’. Over de vorm stint wor niks gezeed. Die wor ok nie genoemd in de verschillende West-Braobaanse dialectwòòrdeboeke en ok nie in de Bredaose lesboekskes van ut Kielegats Taole Instituut. Wel komde stint teege in ,,Brieven van een oud-Tilburger’’ geschreeve deùr Naarus (pseudoniem van Bernard de Pont) en gepubliceerd in Groot Tilburg, 1940-1941, bv. in de zin ,,Op die pötjes stinte ellenlange gebruiksaonwèzinge hoe dèt precies mos’’. Ik wul toch is weete of a’t er nog wa méér bekend is over stint en stient.
Vor de raom
Van Ad Kerstens kreeg ik nog ’t één en ’t aander toegestuurd in verbaand mee de uitspraok van z’n oma: ,,Onze Pok stieng vor de rame’’. Ik aar ‘m gevroge of as ze da precies zo gezeed eet en of a ze in plek van ,,vor de rame’’ misschient ,,vor de raom’’ gezeed kan emme. Oònze Pok zal z’n manneke eus wel gestaon g’ad emme, mar of a’t ie in z’n ùiske tenne de Vermaoj òòit gelijk vor al z’n raome gestaon eet, da lijke mijn toch wa moeilijk. Nou is ’t vaneiges ok ’n bietje vrèmd om van ,,de raom’’ te praote, mar toch is da vor ‘ne Roosendaolder nie ongebruikelijk. Van iemand die om nuuwe schoene gewiest aar em ik wellis g’òòrd: ,,Ze stonge vor de raom en ik docht, da zijn de mijn’’. Die schoene stonge dus in de etalaozie van de schoenewienkel. Nou, van z’n neef kreeg Ad ’t ver’aol t’òòre over ‘ne Morris Mini waor a gereegeld wa mee waar en waor as ze, de geneefs, op ‘ne kéér mee ,,naar pok en oma’’ gereeje zijn. Ze kreege daor ,,het legendarische biertje met een ijsklontje’’ en oma zee toen ,,Pok stieng vor de raom en zaag jullie komme’’. Dus raom.., en gin raome…, aldus Adte z’n neef. Ik zou zèège, drienkt er nog mar is saome ’n bierke op a’t nog is geleege komt. Tot de vollegende.
Reacties per e-mail: jwvannassau@kpnmail.nl of tel. 06-13335726. [l]