Column Jan Zwemer:
'Denen in Middelburg'

MIDDELBURG - De column van Jan Zwemer gaat dit keer over Denen in Middelburg.

In de 18e eeuw was Middelburg een echte havenstad. Scheepstijdingen in de kranten meldden voortdurend dat er schepen onderweg waren of arriveerden. Onder de vermelde schippers waren er ook uit de Scandinavische landen. Dat daarmee een redelijk druk verkeer was, blijkt ook uit de ledenregisters van de Lutherse kerk. Daarin werden in de loop van de 18e eeuw meer dan honderd Scandinaviërs ingeschreven, zo goed als zeker grotendeels schepelingen. De meesten waren Noren, zo’n 65, waarvan bijna de helft uit Stavanger afkomstig was. Het aantal Zweden was kleiner, zestien, terwijl er maar één persoon uit Finland afkomstig was: Hendrik Nieugreen uit de havenstad Porvoo die in 1768 lid werd.

Uit Denemarken kwamen 35 leden van de Lutherse kerk, voornamelijk mannen maar ook enkele vrouwen. Ook zij kwamen van de kust, maar dat is niet zo bijzonder omdat bijna heel Denemarken uit kust bestaat. Opmerkelijk genoeg waren er geen inwoners van Kopenhagen bij, wel van enkele havenplaatsen: Elseneur, Randers in Jutland en Flensburg dat nu in Duitsland ligt. Verder kwamen er Denen uit Sonderberg, een voorhaven van Flensburg, en van de Noord-Friese eilanden Sylt en Fohr. Vijf schepelingen waren daarvan afkomstig en één van de naburige plaats Huijr op Jutland. Een Deen was afkomstig uit het Noorse Stavanger en drie van het eiland Bornholm dat midden in de Oostzee ligt. Bij tien van hen stond geen plaatsnaam vermeld, alleen het land van herkomst. Sommige plaatsnamen zijn overigens niet goed te achterhalen, zoals Drage en Dramer.

De meeste Scandinaviërs bleven niet in Middelburg, maar sommigen wel. Zo arriveerde Ellen Pieterse Toorop, afkomstig van Lokken (met een streepje door de o) in het puntje van Jutland, in 1757 in de Zeeuwse hoofdstad. Zij trouwde met de later aangekomen Duitser Christiaan Herschel. Het echtpaar woonde in de buurt van de Oostkerk waar Ellen in 1816 overleed, 78 jaar oud. Een andere ‘Deen’, Jan Jacob Neuspitzer uit Postgrond (mogelijk Porsgrunn in Noorwegen), woonde in 1770 in de Nederstraat, zijn dochters later te Arnemuiden en Biggekerke. Rond 1900 woonden er nog achterkleinzoons in Middelburg: de gebroeders Net, smid en schoenmaker.[n]