Kees Dieleman zoekt antwoorden voor de oorlogsgeschiedenis van zijn familie

Door: Britta Janssen 29 oktober 2021, 08:38 Algemeen

KORTGENE - Met de afscheidsbrief van zijn oom Andries op tafel vertelt Kees Dieleman uit Kortgene over zijn familiegeschiedenis in de Tweede Wereldoorlog. Samen met vijf andere verzetsstrijders is Andries Dieleman op 11 september 1944 gefusilleerd in de duinen bij Valkenisse. Op deze plek staat al tientallen jaren een herdenkingskruis. Vorige maand is een nieuw kruis geplaatst, met hulp van tien veteranen en Kees en zijn zoon Sjaak. Dit oorlogsverhaal was al vaker in het nieuws, maar voor Kees is nog niet alles duidelijk. Hij hoopt dat Bode-lezers helderheid kunnen verschaffen. “Zo weet ik dat de Duitsers Andries, die ondergedoken zat, door een samenloop van omstandigheden hebben gevonden. Welke omstandigheden waren dit? En de Poolse meneer Rybicki heeft een Vlissinger een schets gegeven van de plek in de duinen waar Andries en de anderen begraven waren. Wie was deze Vlissinger?”

Andries Dieleman uit Wissenkerke was 36 jaar jong en ongehuwd toen hij werd gefusilleerd, slechts twee maanden voor de Bevrijding. “Opmerkelijk aan zijn afscheidsbrief voor de familie vind ik dat het lijkt alsof hij vrede had met zijn dood”, vertelt Kees Dieleman. Zijn vader Ko was een broer van Andries. Hun gezin telde vier broers en vier zussen. Zij zijn inmiddels allemaal overleden. Zoals bij zoveel huishoudens werd er in het gezin Dieleman weinig gesproken over de oorlog en Andries’ dood. “Mijn familie wilde liever niet vertellen over droeve zaken. Het is naar de achtergrond gedrukt. Maar toen ik ouder werd, wilde ik er graag meer over weten.”

Sabotage

Andries is opgepakt voor het onklaar maken van een veerbootje en het vasthouden van vier Duitse soldaten, vertelt Kees. “Door de sabotage konden de Duitsers niet meer van Kamperland naar Veere varen. Ook heeft Andries, samen met enkele kameraden, een door de Duitsers gevorderde auto meegenomen naar Kamperland. De vier soldaten heeft hij afgeleverd bij een commandant van de ondergrondse. Daar stopt het verhaal. Ik zou er graag achterkomen of hij nog meer gedaan heeft.” 

Andries was zich bewust van de risico’s van zijn daden, weet Kees, maar gesterkt door Dolle Dinsdag durfde hij in opstand te komen. “Toen hij erachter kwam dat de Duitsers hem zochten, is hij ondergedoken op het land van opa Kees.” Die had een boerderij in Wissenkerke en herbergde meerdere onderduikers. “Uiteindelijk is Andries door een noodlottige samenloop van omstandigheden gevonden in een veedrinkput vol riet. Welke omstandigheden dit zijn, weet ik niet.” Andries is gevangen genomen en overgebracht naar de gevangenis in Vlissingen. Daar schreef hij zijn afscheidsbrief.

Naar aanleiding van een artikel in de PZC over het nieuwe kruis kreeg Kees eerder al een bekendmaking in handen, waarop de executie van Andries en de vijf anderen - W. Niesthoven en J. van der Wey uit Middelburg en A. Pierets en vader en zoon De Colvenaer uit het Belgische Zelzaete - werd aangekondigd. “Een mevrouw uit Kortgene vond de bekendmaking bij het opruimen.”

Schets

De zes verzetsstrijders zijn door een Duits vuurpeloton ter dood gebracht in de duinen en ter plekke begraven. “De Poolse meneer Rybicki heeft dat gezien. Hij stond op wacht bij een bunker. Na de oorlog heeft hij een Vlissinger een schets gegeven van de plek waar hij dacht dat ze begraven waren. Aan de hand van die schets zijn de lijken op 15 januari 1946 gevonden. Meneer Rybicki is teruggekomen naar Nederland om de plek aan te wijzen.” Mede dankzij hem kon Andries Dieleman in 1946 worden herbegraven in zijn woonplaats Wissenkerke. “Wie was de Vlissinger die de schets heeft gekregen en waar is die schets allemaal geweest? Het aanplakbiljet is ook plotsklaps boven water gekomen, dus misschien levert deze oproep ook nieuwe informatie op.”

Wie informatie heeft voor Kees Dieleman kan mailen naar redacteur Britta Janssen van de Bode, via b.janssen@uitgeverijdebode.nl.