Vanuit het Rijksmuseum wordt een reeks tentoonstellingen georganiseerd. Na de thema’s aarde (Lage Landen) en water (Koele Wateren) is nu lucht (Hoge Luchten) aan de beurt. Werken met stadsgezichten en burgers worden tentoongesteld in het Markiezenhof tot 24 juli.
Wat hebben stadspoorten en -muren, het spuihuis en de jaarmarkt met elkaar te maken? De grote gemene deler is stadsrechten. Toen Bergen op Zoom meer dan 800 jaar geleden stadsrechten kreeg van de Heer van Breda, verkregen de burgers het recht om stadsmuren te bouwen, eigen rechtspraak te organiseren, tol te heffen en jaarmarkten te houden. Dat vertelde stadsgids Elvira Adriaanse tijdens de stadswandeling met 'hoge luchten' als thema.
De Stadsgidsen van Bergen op Zoom hebben, evenals bij de vorige tentoonstellingen, een themawandeling samengesteld als aanvulling op de expositie. Ze benaderen lucht vanuit het perspectief hoogte, maar wagen zich ook aan de luchtjes die overal aan vast zitten.
De wandeling begint bij Hotel De Draak, gelegen in een pand dat dateert van voor de grote brand die in 1397 een groot deel van Bergen op Zoom in de as legde. Hier gaan we de trappen op naar het zaaltje op de eerste verdieping dat historie ademt. Onder het genot van een drankje en een lekkernij krijgt de groep een beeld voorgeschoteld van de historie van dit markante gebouw. Onder een dak huizen hier niet alleen de Draak, maar ook St. Joris, de Beurse en de Olifant. Hoe oud het gebouw precies is, weet niemand, want bij een andere brand, in 1444 is het stadsarchief verloren gegaan. Wel is bekend dat de markies er ontvangsten heeft gehouden, dat het een herberg was voor de mensen die vanwege de jaarmarkt tijdelijk in de stad waren en dat in de Beurse, zoals de naam al zegt, handel werd gedreven. In de twintigste eeuw werden de vier gebouwen samengevoegd. In de hoek van het zaaltje is in het plafond een stukje trap te zien dat twee nabij gelegen ruimtes met elkaar verbindt. "Het is een echte kruip-door-sluip-door geworden", zegt Elvira. Ze weet ook nog te vertellen dat de kamer waarin we zitten trouwzaal is geweest. Dat wordt beaamd door een echtpaar dat deelneemt aan de wandeling en in het zaaltje hun huwelijksfeest heeft gehouden.
Op basis van tekeningen uit het verleden wordt het stadsgezicht van Bergen op Zoom tijdens de wandeling “vanuit de hoogte” belicht. Er wordt een prent van Hans Bol doorgegeven waarop te zien is hoe het er tijdens een jaarmarkt aan toeging. Een ingekleurde versie ervan hangt beneden in de Draak. Tijdens de wandeling halen de gidsen ook geurstalen tevoorschijn, om historische gebeurtenissen luchtig te presenteren.
Voor een van de volgende stops gaan we naar de bovenverdieping van het Provoosthuis. Nu is het een bierhuis, annex biljardzaal, maar in een grijs verleden diende het als militair onderkomen. Er was ook een cellencomplex aan verbonden, wat in de tuin nog goed te zien is aan de tralies voor een van de ramen.
Opgewarmd door het eerste stuk van de wandeling, klauteren we de trappen op van de Lievevrouwepoort. Ooit gebouwd als stadspoort, waar belasting werd geheven op alles wat de stad binnenkwam, werd het gebouw later gebruikt als gevangenis. Na het nodige gemartel, waarvoor de instrumenten in de torenkamers te zien zijn, werd de gevangenen hun rechten ontnomen en moesten ze op bedewaart. Pas als ze een bewijs konden laten zien dat ze die hadden volbracht, mochten ze de stad weer in. Dan komen we in het Spuihuis, dat vroeger aan het water lag. Daar was een watermolen om het water van de Grebbe de haven in te pompen om het vuil van de schepen weg te spoelen. Toen de Grebbe veranderde in een open riool, kreeg de omgeving te maken met ernstige luchtvervuiling, waarvan gelukkig geen geurstaal is.