Ton van de Wijngaart schrijft boek over Zwartenbergse molen
Door: Yvonne Vermeulen AlgemeenETTEN-LEUR - De Zwartenbergse molen en de polder. Ton van de Wijngaart kent ze van binnen en vanbuiten. Na zijn eerste boek over de polder schreef hij een tweede boekje. Ditmaal over de Zwartenbergse molen die dit najaar 300 jaar bestaat. Een informatief boek vol afbeeldingen en tekeningen die het verhaal vertellen van de bekende molen aan de Zevenbergseweg.
Ton is een enthousiaste ex-inwoner van de polder die langzaamaan steeds meer te weten kwam over het gebied. “Tot een jaar of vijf geleden heb ik hier in de polder gewoond. Het is een ontzettend interessant gebied.” Het boek over de polder schreef hij in 2015.”Toen wist ik natuurlijk al dat er een vervolg aan zat te komen,” vertelt Ton. “Want 300 jaar Zwartenbergse molen kun je niet zomaar voorbij laten gaan.”
De informatie over de geschiedenis haalt hij vooral uit het West-Brabants archief. “Daar is het archief van de voorlopers van Brabantse Delta, dus daar kon ik de meeste informatie halen. Ik ken nu de hele ontstaansgeschiedenis van het gebied. Van prehistorie tot extreme gebeurtenissen. Daarnaast maak ik gebruik van tekeningen, documenten en afbeeldingen van molenaars, voor zover die beschikbaar zijn.”
De keuze om op die plek een molen te bouwen was snel gemaakt omdat er steeds meer problemen ontstonden. “De Mark liep in eerste instantie ten zuiden van de polder,” vertelt Ton. “Maar sinds de Sint-Elisabethsvloed stroomt de Mark aan de noordkant van de polder. Toen is in 1507 besloten om de polder in te dijken om zo de open verbinding met zee af te sluiten.”
Maar toen diende het volgende probleem zich aan: de polder begon in te klinken. “Omdat het water verdween, ging de bodem zakken. Ze hadden destijds wel een systeem met sluisjes om water naar de polder te brengen, maar het water wat er te veel was kon er niet meer uit,” legt hij uit.
Daarom werd in 1721 het besluit genomen om de molen te bouwen. Daar moest eerst een speciaal plateau voor aangelegd worden. “De bocht in de Zevenbergseweg is toen ontstaan,” zegt Ton. Eind 1722 was de molen klaar en vanaf toen bleef de polder echt droog. Toch gebeurde er nog meer onheil in de polder. “De molen is in 1888 afgebrand en toen moest is er een nieuwe molen gebouwd.” De molen wordt nu niet meer gebruikt om wat de polder in en uit te pompen. “Maar hij werkt nog wel!” zegt Ton enthousiast.
Ook de molenaars van de afgelopen eeuwen krijgen aandacht in het boek, evenals het molenaarshuis. “We vermelden alle molenaars en van de meest recente molenaars staat er ook een foto in het boek.” Als molenaar was je in moeilijke tijden wel verzekerd van een goede baan. ”Er waren destijds heel veel dagloners, mensen die niet wisten waar ze de volgende dag zouden werken. Als molenaar werd je aangesteld voor 6 jaar, dan was je tenminste zeker van je inkomsten.”
Het eerste exemplaar van het boek werd donderdagmiddag in ontvangst genomen door burgemeester Miranda de Vries, samen met loco dijkgraaf Louis van der Kallen van Waterschap Brabantse Delta. Het boek korst 7 euro en is te koop via Ton zelf. Ook de Heemkunde Kring Jan uten Houten heeft exemplaren op voorraad. Wie geïnteresseerd is in het boek kan mailen naar: wijngaart42@hetnet.nl.