Driehonderd jaar oude gangenstelsel blootgelegd

2 oktober 2015, 11:41 Algemeen

BERGEN OP ZOOM - Stadsarcheologen Marco Vermunt en Alexander van der Kallen hebben tijdens opgravingen op het voormalige rangeerterrein aan de Zuid-Oostsingel in Bergen op Zoom een ondergrondse gang van ruim driehonderd jaar oud gevonden. Het gaat om een zogenaamde tegenmijngang uit 1701, die bij de vestingwerken hoorde.

De onderaardse tunnel bevindt zich vier meter onder het maaiveld en is nog grotendeels in tact. Origineel loopt hij over een lengte van 110 meter onder de stad door. Daarvan is 58 meter nog altijd vanaf de ingang op het rangeerterrein door te kruipen.

Verdediging

Helemaal verrast met de vondst zijn Vermunt en Van der Kallen niet. "We wisten dat er hier een gang zat, maar dat hij nog zover in tact zou zijn, hadden we niet verwacht", zegt Van der Kallen. De archeoloog toont een kaartje van de oude vesting van Bergen op Zoom.

"We bevinden ons hier op de vestinggronden. Ter hoogte van de straat bevond zich een lunet. Als extra verdediging voor de vesting werden rond 1701 onderaardse gangen aangebracht, vanwaar uit de aanval kon worden geopend op de vijand. Voor zover wij weten is deze gang nooit echt gebruikt geweest, maar aan de Zuidsingel hebben we jaren terug wel ijzeren schalen in een gang gevonden."

Nisjes

In totaal zijn er 26 ondergrondse gangen geweest, die vanuit de binnenstad onder de vestingwerken doorliepen. Die bevinden zich allemaal aan de zuid- en oostkant van de stad. "Daar verwachtte men ook de meeste vijandelijke aanvallen vandaan", aldus Van der Kallen.

De gangen bevatten nisjes, vanwaar nieuwe tunnels konden worden uitgegraven. "Er zijn meer steden met dit soort gangenstelsel. Maastricht heeft er bijvoorbeeld ook een aantal. Maar Bergen op Zoom springt er wel in uit, omdat het er hier zo veel zijn", weet Van der Kallen.

Beperkte hoogte

De gang die nu is blootgelegd heeft een lengte van maar liefst 110 meter. De oorspronkelijk ingang bevond zich vermoedelijk ter hoogte van de kruising tussen de Hermusstraat en de Burgemeester Hulshofstraat. De tunnel is voor een groot deel nog toegankelijk, al dwingt de beperkte hoogte van 1,25 meter je wel tot hurken.

"We zijn er tot 58 meter in kunnen kruipen, tot onder het gebouw van de GGD. Bij de bouw van het kantoor in 1989 is er echter een betonpaal dwars door de gang geboord. Destijds zijn er gelukkig wel foto's gemaakt, zodat we weten hoe hij erachter uitziet", zegt Vermunt.

Politiekantoor

De achttiende-eeuwse tunnel werd blootgelegd tijdens een archeologisch vooronderzoek, dat was ingesteld vanwege de plannen voor de bouw van een nieuw politiekantoor en meldkamer op het voormalige rangeerterrein.

Bij het onderzoek is ook een tweede gang uitgegraven. "Maar daarvan weten we dat hij vijf meter verderop, aan de andere kant van de straat, is ingestort", merkt Van der Kallen op. De archeologen hopen ook een derde gang bloot te leggen. "We weten dat er bij het spoor nog een vierde tunnel moet liggen, maar die ligt te dicht langs de rails."

Zichtbaar

In overleg met de gemeente wordt nu onderzocht of de onderaardse gangen zichtbaar kunnen blijven voor het publiek. De twee archeologen toonden zich daar uiteraard voorstander van. Wethouder Patrick van der Velden, die vrijdag een kijkje kwam nemen bij de opgravingen, kon zich daar nog niet over uitlaten. "Maar de gangen zullen in ieder geval bewaard blijven", beloofde hij.

FOTO'S RIA VAN MEIR