Rubriek Goes Gezien: ‘Pillenman gaapt ons aan’

Onder toeziend oog van deze meneer waren Sinterklaas en zijn pieten, omstuwd door een menigte, ontscheept aan onze Grote Kade, ALS er geen corona was geweest. Al eerder wees ik mijn kleindochter op deze markante kop. “Hij lijkt wel een heel klein beetje op de Zwarte Piet van vroeger”, zei ze. Ik legde uit dat zo’n hoofd een gaper heet. Toen zei ze, praktisch als ze is: “Je kan toch niet gapen als je een pil in je mond hebt? Dan valt-ie er uit! Het is gewoon een pillenman.” Klopt hoor, gaper is een misleidende naam. Het is zijn dag- en nachttaak om met een pil in z’n open mond te laten zien dat onder hem een héle goeie drogist of apotheker zit. Zo’n gaper is overigens ook nog in functie te zien bij drogisterij De Rode Pilaren in de Lombardstraat, maar dan in meervoud, moderner vormgegeven en lager bij de grond, als logo eigenlijk.

De pillenman in kwestie staat boven de deur van Grote Kade 44, ofwel Huis De Baerse uit 1555. Waarschijnlijk is dit huis in zekere zin nog ouder, omdat het door de grote stadsbrand van 1554 werd verwoest en is herbouwd. Tot 2013 zat hier de drogisterij van Willem den Herder, die ook bekend was als VVD-gemeenteraadslid. Den Herder verzuchtte eens in dagblad Trouw dat scholen iets te vaak de gaper opnamen in een puzzeltocht. Dan mocht hij namelijk tachtig keer op een dag aan kinderen uitleggen wat een gaper is. Na 2013 was Visser Toys hier te vinden en sinds 2018 brocante- en cadeauwinkel Huis De Baerse.

Deze houten gaper heeft al lang geen functie meer, maar blijft bestaan uit respect en gevoel voor historie. Er hoeft dus vast geen reclamebelasting meer voor betaald te worden. Eerder andersom: de eigenaar zou geld moeten krijgen om dit erfgoed in stand te houden. Vermoedelijk is deze fraaie gaper 19e-eeuws en vanwege zijn tulband, bruine huid en oorbellen geïnspireerd door de Muzelmannen uit Turkije, die een goede reputatie hadden op het gebied van geneesmiddelen. Zijn boodschap is dus: Hier moet je zijn om weer kerngezond te worden! Donkerder gapers zijn er ook, Moorse types. Vorig jaar werd er zo eentje in Amsterdam door de drogist weggehaald, omdat-ie veel te veel op ‘de Zwarte Piet van vroeger’ leek. Maar onze eigen Goese pillenman blijft ons vast wel tot in lengte van dagen gewoon stoïcijns aangapen.

Tekst en foto: Arend van der Wel