Eindelijk een steen voor Amerikaans graf voorvader

COLIJNSPLAAT - Dat hun voorouder Anthonij van der Weele begraven ligt in de Verenigde Staten, wisten Anton van der Weele uit Colijnsplaat en zijn zoon Pieter al langer. Zijn graf vonden ze echter pas in 2003, toen de twee naar Amerika reisden voor een zoektocht. Volgende maand keren ze terug om een herdenkingssteen op het graf te plaatsen.

Anton van der Weele is geboeid door geschiedenis, en daarmee ook door genealogie. “Vroeger woonde er een man op het dorp die als hobby stambomen uitzocht”, vertelt Van der Weele. Dat leverde volgens hem een letterlijke papierrol aan familiehistorie op die niet eens kan worden uitgerold in de plaatselijke kerk. “Het gangpad was te kort.”

Landbouwgrond
Op die rol staat ook de naam van zijn betovergrootvader Anthonij - roepnaam Anton - van der Weele. “Hij is geboren in 1841 en in 1888 naar Wisconsin geëmigreerd.” Als reden hiervoor staat er ‘zucht naar bestaansverbetering’ in de archiefstukken die Anton en zijn zoon Pieter hebben nageplozen samen met bevriend historicus Johan Sturm. “Door de armoede emigreerden meer Zeeuwen naar Amerika”, weet Van der Weele. “Velen van hen gingen naar Michigan, en ook Wisconsin, omdat deze staten bekend stonden om hun landbouwgrond. Er was veel vruchtbaar, onontgonnen land beschikbaar en hij werkte in Zeeland ook al in de landbouw. Door de aanwezigheid van veel andere Zeeuwen kon hij daar waarschijnlijk gewoon Zeeuws blijven praten.”

Bezoek
Toen Anton en Pieter in 2003 Amerika bezochten, namen ze een kijkje op de begraafplaats van Cedar Grove in Wisconsin. “De man die onze stamboom heeft uitgezocht, wist te vertellen dat mijn betovergrootvader in Cedar Grove heeft gewoond.” Helaas vonden ze op de begraafplaats geen graf met de naam Van der Weele.
Een tripje naar het onderzoekscentrum van de verderop gelegen, grotere plaats Sheboygan leverde wel wat op. “Hier kwamen we erachter dat hij begraven ligt op de Wildwood Cemetery in Sheboygan.” Ze hebben het graf bezocht en gaan nu, zestien jaar later, terug om er een herdenkingssteen te plaatsen. Het petekind van Johan Sturm, Doeta, gaat mee om een documentaire te maken als afstudeeropdracht voor haar opleiding ‘Media, Informatie en Communicatie’.

Namen
Anthonij van der Weele noemde twee zoons Pieter (zijn eerste zoon stierf al heel jong), en op de herdenkingssteen is te lezen dat deze traditie na zijn overlijden is voortgezet. “Mijn zoon van acht heet ook Anthonie”, vertelt Pieter. “Hij wil zijn zoon ook graag Pieter noemen, maar hij weet niet of zíjn zoon dan ook weer voor Anton kiest. Dus we praten er al wel over”, lacht hij.

Brieven
Met het plaatsen van de steen stopt de zoektocht niet. Vader en zoon willen graag nog meer weten over het emigratieproces en het leven daarna in Amerika. “We weten dat zijn oom Pieter van der Weele destijds ook naar Wisconsin is geëmigreerd. Maar of hij dicht bij hem in de buurt woonde?” Je staat bij een verhuizing naar de andere kant van de wereld niet onaangekondigd met je koffer bij iemand aan de deur. “Er moeten talloze brieven over en weer zijn gegaan tussen Zeeuwse gezinnen en hun familieleden in Amerika. We hopen met mensen in contact te komen die nog correspondentie hebben.”

Dochters
Anthonij van der Weele is in 1841 geboren in Kortgene en later verhuisd naar Colijnsplaat. “Hij trouwde in 1865 met Anna Jozina Heijstek.” Ze kregen vier zonen en twee dochters: Catharina, Pieter, Jacobus, Pieter, Jan en Jannetje. “Zijn beide dochters zijn hem met hun gezinnen achterna gegaan naar Wisconsin. Ze heetten na hun huwelijk De Back en Van der Moere.” Anna Heijstek overleed al jong, in 1870. Haar man is gestorven in 1906 en heeft daarmee achttien jaar in Amerika gewoond.

Oproep
“We kijken in Amerika weer verder in de archieven, maar doen nu ook een oproep aan particulieren.” Het gaat om Zeeuwse families met voorouders die aan het einde van de negentiende eeuw of aan het begin van de twintigste eeuw naar de Verenigde Staten zijn verhuisd, en in het bijzonder naar Wisconsin en Michigan. Extra belangstelling hebben ze voor families met de namen Van der Weele, Verhulst (de moeder van Anthonij heette Lena Verhulst), De Back en Van der Moere. Wie correspondentie of andere informatie heeft, kan mailen naar toonpieter@doeta.nl.