Verslag van een wonderlijk geslaagde transitie

BREDA - Ik rij over de Bouvignelaan. Links de nieuwbouw van het waterschap, nieuwbouw die alweer jaren oud is. Door zijn kasteelachtige indruk en het water en veel groen tussen het kantoor en kasteel Bouvigne voegt het zich goed in het landschap. In zijn betonnen casco stuitte het pand op bezwaar.

DOOR RINIE MAAS

Kaat van Haperen

Het staat mooi in de omgeving. Aangeplante fruitbomen. Koeien in de verte. Op het fietspad rechts een trimmer met hoedje op en baardje. Gevolgd in strak groen gekleurd fluorescerend pakje een aardig blond meisje. Links de Mark en de kippenbrug. Hier liep Kaat van Haperen, eigenaar van de pachtboerderij van de Nassaus. Al vroeg in de dag voor de dagelijkse ochtendmis in Ulvenhout, de Laurentiuskerk. Ik ben op weg naar de St. Jacobus kapel in Galder.

Onderwijzerswoning

De kruiswegstatie die Piet Voskuil in Breda op de kop tikte heeft daar zijn plek gekregen. Volgens de deskundigen en pastor Marjan Luijben van Ulvenhout komen de staties in de kapel tot zijn recht. Dat gaan we bekijken. Als ik op het houten deurtje stuit kan ik me voorstellen dat het gebouw vanaf zijn stichtingsjaar in 1468 meerdere functies heeft gehad: onderwijzerswoning (1824) en tijdens perioden van overheersing door Spanjaarden en Fransen mogelijk zelfs als stalling voor de paarden, enkele viervoeters dan toch. Want ondanks uitbreidingen van het schip en de toren (in 1517) met 5 meter (die daarna weer werd verlaagd tot de huidige hoogte) heeft het natuurlijk nooit kunnen dienen als een megastal voor de viervoeters van een of meer divisies soldaten.

Capellanie

De stichting van de kapel was van praktische aard. Door de moeilijk begaanbare weg en de afstand van Galder tot de kerk in Ginneken staken drie bewoners van Galder de koppen bij elkaar om tot een Godshuis in eigen omgeving te komen. De initiatiefnemers waren Claeus Jan Aechtensone, Pauwels van Ghilse en Jan Buyck. Zij slaagden in de stichting van een "eeuwiger capellanie" ter ere van de heilige Maria, de apostel Jacobus de Meerdere en de heilige Barbara. Veel jaren heeft Galder er gekerkt. Uiteraard is het ook altijd een plek van hoop (kinderdoop), liefde (trouwen) en verdriet (overlijden) geweest. In 1553 werd er in de toren een luidklok gehangen. Hij heeft de voor een klok klinkende naam: Jhesus! Het is eeuwig Jezus dit en dat. Hij was een vredestichter. Hij bracht verwarring in het kamp van keizer Augustus en koning Herodes. Maar ze moeten mij eens uitleggen welke drankjes hij heeft gemaakt waarmee zijn apostelen de wereld aan zijn voeten hebben gelegd.

Wonderlijke transitie

Marijke Voskuil heeft de sleutel bij de koster gehaald en ik kan naar binnen. Een esthetisch gevormd oog is niet nodig om vast te stellen dat de St. Jacobskapel met de kruiswegstaties van het echtpaar Voskuil enorm is verrijkt. Ze vullen de witte muren aan beide kanten 7 keer tot het totaal van 14 beeldende verhalen over de lijdensweg van Christus. Een gruwelijke marteling, die zijn weerga niet kent. Waarover professor Bob Smalhout in de Telegraaf alle details heeft onthuld. Over de opstanding zei hij, om de verslaggever een 'scoop' te gunnen, dat een schijnexecutie tot de mogelijkheden behoort. Gelijktijdig zei hij niet te twijfelen dat de ziel van de mens doorleeft. De muurvlakken lijken voor de 14 staties gemaakt te zijn. Een wonderlijke transitie. Van kerk naar kapel.

De 14e statie

De 14e statie die afwijkt van de H. schrift, waarin bij de graflegging enkele vrouwen van wie mogelijk Maria Magdalena, zijn hartsvriendin hem wassen en bewenen; en een man (mogelijk apostel) zijn doornen kroon in handen heeft ontroert mij het meest: na de misdaad zegeviert de barmhartigheid. We gaan er een drankje opnemen. Op de weg terug van Galder naar Ulvenhout langs bochtige weggetjes hebben we onze vreugde door herinneringen aan de rijke Roomse rituelen, het misoffer ad oriëntem (de priester met het gelaat naar het tabernakel gericht); het misdienaar zijn; iets 'uitvreten' terwijl je – in spanning - de koster hoort komen aansloffen; de suisse die je eronder hield, enz.

Speuren!

Piet Voskuil heeft als neuroloog met historische interesses de ziektebeelden bij Vincent van Gogh onderzocht en de epilepsie bij Dostojewski, de 19e eeuwse Russische schrijver. Het is bekend dat Dostojewski epilepsie had. Als epileptoloog heeft Piet eerst zijn epilepsie beter geclassificeerd en later heeft hij gepubliceerd dat minstens 5 personages met epilsepsie beschreven zijn in zijn romans. Dit is de onderzoeker ten voeten uit die (tenzij tijdens mijn zomerstop er bij de Bode berichten zijn gemeld) nog geen antwoord heeft op de vraag in welke Bredase kerk deze kruiswegstatie hing. Dat vereist dus nog altijd speuren naar sporen! Susan Ketelaars komt nog met een scherpere 14e statie. - Wordt vervolgd -