De stadspostbode in 1906

BREDA - De Stadspostbode van destijds. Welke boodschap had hij voor opa en oma in de Blauwe Hand?

DOOR RINIE MAAS

Jo Moors, een van de zes brievenbestellers die Breda rond vorige de eeuwwisseling rijk was, kon lezen en schrijven. Hij speelde door voor te lezen, een grote rol van betekenis.

Blauwververrij

Onder leiding van J.J. Pas, de directeur van het stadspostkantoor in de Vismarktstraat en W.P. Nagel, de arrondissement-inspecteur, die zijn werk controleerde, had de stad op 15.000 inwoners, zeven briefbestellers annex postbodes in dienst.

Ze bestelden onberispelijk geüniformeerd te voet of per fiets en in de gevallen van pakketpost per bakfiets, het vervoer waarmee C. van Aken zich gespecialiseerd had. Aan zijn vierwieler zat een katrol waarmee hij een doordraaiband naar beneden schoof zodat al te zware last voor de boekbinder, timmerman of zoutzieder of de blauwververij Haagdijk 117 ongeschonden naar beneden geschoven kon worden.

Thuiswevers

De blauwververij kreeg post en pakketten aan de lopende band. Er zaten veel opdrachten bij van de vele thuiswevers in Breda, die hun stoffen wilden laten verven. Was aanvankelijk blauw de kleur die volgens een bewerkelijk procedé werd geproduceerd in de enorme baden vanaf 1907 werd bij wet ook het chemisch wassen en verven in diverse kleuren mogelijk. Voor passende kleding bij een begrafenis werd niet meer nieuw gekocht; een afgedragen kostuum uit de kleerkast werd zwart geverfd. In de oude tijd kende Breda op genoemd inwonersaantal de meest fantastische beroepen.

In de levendige straten van het oude frontstadje ontbrak op menig adres natuurlijk niet 'de tapper'; maar evenmin de Warmoezier; de vrouw of man die uit de hof groenten en fruit verkocht. De Spekslager deed dagelijks goeie zaken als …slager. Aan de Pasbaan bij de wal had de stad een 'Nachtwacht'; de rustige opvolger van de lawaaierige Klepperaars bij inbraak, tippelen, moord. Het is erg leuk het functioneren van een Blauwverver of Zoutzieder, de gevarieerde ambachten toen, te belichten. Komen we op terug!

Uithangteken

Het verven met indigo wordt beschreven in de Bijbel. Het was voor buitenstaanders een wonderlijk en magisch proces; De Blauwe Hand van Klaartje Scheer en Eloi Koreman op Haagdijk 97 als uithangteken verbeeldt dit prachtig. Het kunstwerk is transparant. De lucht maakt de hand blauw!

Achtenswaardig

De brievensbesteller binnen dit bestek was een achtenswaardig man. De brieven en kaarten werden 's morgens besteld door de collega's van Van Aken: Jo Moors, J. Raadschilders, H. van Kraanen, P. van Hoven en L.A.W. van der Weij. Het was een goed team dat s'middags de pakketpost deed en 's morgens de eigen wijk, zoals Jo Moors Haagdijk, Blauwe Hand, Zaadgang en andere poorten die de straatwand openden naar andere wijken. Wijken waar hij status had door de berichten die hij, soms voorlezend, zonder het door te kleppen overbracht bij de burgers.

Briefkaart!

Op een dag had Jo Moors een geschreven briefkaart uit Broek en Waterland van hun tot jongedame opgegroeide kleinkind Tieneke Vervest voor 'opa en oma Blauwe Hand, Haagdijk, Breda'. Met die adressering kon Jo uit de voeten. Hij wist waar hij zijn moest. Jo las aan hen voor dat hun kleinkind, tot tevredenheid van pa en moe, verkering had met 'Dirrek', een knappe jongen, 'sersjant'. Kortom Tieneke had verkering. Een tweede kaart volgde wat later met de heugelijke mededeling dat 'Dirrek' haar had gevraagd. Ze zouden gaan trouwen en Tieneke hoopte dat opa en oma te zijner tijd op het feest zouden zijn.

Tranen!

Over de Blauwe Hand nog enkele feiten. Tussen de nummers 99 en 117 bevindt zich nog steeds een steeg die helemaal doorloopt naar de Achterom en daar uitkomt tussen de nummers 86 en 96. De aanduiding Blauwe Hand is niet volledig. Gerard Otten zet het woord 'Achter' ervoor. De poort heet volledig 'Achter de Blauwe Hand'. Zo staat het in het adresboekje van 1906. Op een dag had Jo een derde kaart. Er stond een zonnetje op getekend dat huilde. Tieneke schreef opa en oma dat ze een kindje droeg. 'Dirrek" was nergens te bekennen. Hij was overgeplaatst en liet niets meer van zich horen. In de Blauwe Hand was de lucht blauw. In het zonnetje dreven tranen! [l]