Vluchtende Duitsers. FOTO RINIE MAAS
Vluchtende Duitsers. FOTO RINIE MAAS Foto: Rinie Maas

Geen Blitzbevrijding voor Breda

Door: Sandra Broosus Column

Dolle Dinsdag 5 september 1944

BREDA - Oh Neen! De vermeende blitzbevrijding van ons land beperkte zich niet tot feestvreugde in Breda.

DOOR RINIE MAAS

In Amsterdam, Rotterdam, Maastricht en Venlo pakten op dinsdag 5 september, Dolle Dinsdag jong en oud elkaar bij de hand om na Brussel-Antwerpen (in één dag bevrijd) te dansen 'in de ronde'. Het foute bericht van minister president Gerbrandy op radio Oranje 'dat de geallieerden de grenzen bij Breda hadden overschreden en voet op vaderlandse bodem hadden gezet', had de avond ervoor het hart met hoop vervuld. Dat de bevrijding door de geallieerden nakende was was nu een zekerheid.

Kindertrommel

Men zag wat er gebeurde. Het Duitse leger was in staat van ontbinding. Joris van den Bergh tekende op dat één luchtaanval vernietigend zou zijn geweest. De organist van de H. Hartkerk zette onder een trouwdienst het Wilhelmus in en de kerkgangers zongen mee. De euforie kende geen grenzen. Getrouwde mannen in de Werfstraat in het Ginneken liepen met de blikken trommel op hun buik van zoonlief die zijn speelgoed in de deuropening opeiste. Ze maakten een hilarisch rondje en zongen op het blikken ritme "d'n krieg, d'n Krieg, voor d'n Duits kein sieg". Een volkomen idiote en levensgevaarlijke vlucht vond plaats op de rijksweg bij het Liesbos bij 'Plaswijk aan zee'. (De schuilkelder bij de zusters). Daar probeerden vier Duitse soldaten op gestolen fietsen, met een visnet aan een motor, hun handjes aan vier touw-uiteinden, de wijk te nemen.

Rood-wit-blauw

De vader van mevrouw Rooderkerk haalde de goed verborgen rood-wit-blauwe vlag uit de kast tevoorschijn. Hij trommelde de straat op. Die achter hem aan. Naar de binnenstad in polonaise. Waar ze op de hoek van de Haagdijk- Nieuwe Huizen vanuit het bierhuis met gericht geweervuur ruw met hun benen op de grond werden gezet. Op dit punt van de stad was men in een klap van alle blijdschap genezen. Wij werkten mee aan Andere Tijden. Om een van de meest merkwaardige gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog inzichtelijk te maken. Zò merkwaardig dat de halve wereld wist waar Breda lag. Zo ook generaal Eisenhouwer. Het moet een chaotische periode zijn geweest. Aan het Albertkanaal hielden de Duitsers stand tegen de bevrijders. De Antwerpse Haven moest vrij gemaakt worden voor bevoorrading. Ook dat stagneerde. En nog altijd duurt de discussie voort of de weer bovengrondse dokter van Looveren en de Bredase taxichauffeur Huismans, die een ritje had Breda- Galder, er finaal naast gekeken hebben toen zij een Engels voertuig opmerkten.

Princenhage

Het historisch Nieuwsblad onderzocht de feiten nauwgezet. Jan Beij noteerde in zijn dagboek dat op 4 september de eerste kolonne Amerikanen Eijsden binnentrok en afsloeg naar Aken. Op naar de stichters van De Grote Moord! Dokter van Looveren zag, op dinsdagochtend een Engelse legertruck bij de rotonde Princenhage. Men mag dit bestrijden door voortschrijdend inzicht dat een verkenner nooit zo ver vooruit wordt gestuurd; de genoemde bron laat Huismans aan het woord. Hij moest bij het Duitse radarpeilstation 'Bisam' (waterrat) op Galder zijn. Hij helpt de Duitse generaals uit zijn wagen en heeft, tegelijkertijd tot zijn niet geringe vreugde, een Engelse patrouille in het vizier. Gewetensvolle mededelingen worden goedbedoeld door bijna 'te gekke' berichten afgewisseld.

Rotterdam

In Rotterdam gaat het gerucht als een sneeuwbal door de grote stad dat Eisenhower heeft gevraagd niet in opstand te komen. Vergeefs…noteert Jan Schelaas…'de Rotterdammers hebben zelf de bezetter uit de stad gejaagd'. Wie kan ontkennen dat 62.000 Oostwaarts vluchtende NSB'ers en Duitsers wel tot 'withfull thinking' mòet leiden? Met het gigantische nadeel dat het in heel het land rondzingt. In het zuiden is de waan van bevrijding door Radio Oranje verklaarbaar. In Breda aan de Baronielaan zijn de vluchtende Duitsers gefilmd. Seijss Inquart heeft niet voor niets de noodtoestand afgekondigd. Monnik Wilhelmus Sillekens beschrijft hoe hij en zijn broeders in Mook vergeefs de toren van de abdij beklimmen om te zien of patrouilles Amerikanen naar Eindhoven trekken.

Beek

Het verzet op Beek hebben wij geboekstaafd in 'Kasteel Boschdal', bolwerk van verzet. In het historisch Nieuwsblad bevestigen de gebroeders Schets het bestaan van dit kamp op een steenworp van Breda. Zij waren blij voor de rest van Nederland dat de bevrijding niet werd gevierd. Hun al lang bestaande plan om Duitsers en NSB'ers op te sluiten kwam in actie. "Wij gingen krijgsgevangenen maken en gevaarlijke NSB'ers uitschakelen" vertellen de gebroeders Schets. Kornelis Gondewaard woont aan de weg Breda-Moerdijk. Hij ziet hoe Duitse troepen richting Hollands Diep vluchten. De NSB passeert Westerbork. Joodse gevangenen bekijken het gelaten. De NSB'ers wordt gehuisvest in barakken. Heet water met een ui is het voedsel. De mannen moeten het Duitse leger in. Dolle Dinsdag is een breuk in hun leven in de klauw van verliezend Duitsland!



Blijf op de hoogte van het lokale nieuws uit jouw regio met onze dagelijkse nieuwsbrief