De Duitse capitulatie 5 mei 1945

BREDA - De Duitse capitulatie vindt plaats 5 mei 1945. Er was in de stad een enorme wegenschade.

DOOR RINIE MAAS

Op de Dijklaan werd na de Duitse capitulatie door vele handen een openbare schuilkelder uit de middenberm geruimd. Dat gebeurde op meerdere plaatsen. Op de Gasjes waren de mannen uit de Lange Gampelstraat zo brutaal de loopgraven van de Duitsers dicht te gooien toen ze, 29 oktober 1944, in hun tanks voorbij denderden. Alles dreunde kapot! Er was dus in de stad enorme wegenschade. De blinde Hein op de Gasjes hielp mee en riep: "Wat een schijtgeluid: de moffen doen in hun broek".

Avondklok

Het luchtalarm stopte in 1946. Tot 9 mei 1945 werd de avondklok en de verplichte verduistering gehandhaafd maar niet nageleefd. De Grote kerk stond er ongedeerd maar de toren had wel degelijk enige lichte schade opgelopen. Vrijwel onbekend is de verwoesting van de Julianaschool aan het Van Coothplein; in 1947 gesloopt en herbouwd aan de Markendaalseweg.

Standaard

In de oorlog valt het oog van de Duitse vijand bijna standaard op 2 objecten in de stad: brug en toren. In mijn eigen buurt bij het Beatrixstadion lag de Bernardbrug nagenoeg verwoest in het water. Voor de vijand met het doel om terug te kunnen trekken naar Beek richting Moerdijk (bruggen) - ook verwoest - en de opmars van de Polen staande te houden. Het verhaal dat opdook dat de Duitsers op de A16, die als zandweg kon worden betreden, in die richting zijn afgemarcheerd kan niet staande gehouden worden. Het boek 'oorlogsgeheim van bezet dorp' levert de zienswijze op dat de vlucht binnendoor ging, daar waar nu d'n Elsakker staat, naar de Mark, tenzij er uilskuikens waren die de weg volgden die het Beeks verzet wees en dat was naar hun interneringskamp Boschdal dat volliep.

Tante To

Niet alleen de Reepbrug in het Ginneken werd zwaar beschadigd; na inspectie bleken er 12 nagenoeg vernield en 5 zwaar beschadigd. De meest ongelukkig voltreffer viel na de bevrijding van Breda door een bom van de geallieerden. Hij viel op de Balfortbrug waarbij 20 dodelijke slachtoffers uit de buurt Boeimeer en de stad Breda te betreuren waren en vele gewonden. René Kloeg maakte ons attent op een 21e slachtoffer. Hij staat door omstandigheden niet vermeld op het 20 namenmonument. De bom op de kinderrijke boerderij bij de familie de Jongh/Dielemans aan de Molengracht (Amphia) raakte heel de stad. Op 5 januari was de boerderij van de familie Dielemans door een V1 onbewoonbaar vernietigd; de familie trok in bij Dielemans; ook daar viel een bom op 21 januari 1945; de levens van 10 kinderen en de alom helpende tante To waren te betreuren. In totaal troffen 25 V1's doel in onze stad en we treurden daarbij om 28 doden en vele gewonden. Het totaal aantal V1's over Breda die het havengebied Antwerpen trachtte te treffen bedroeg 93. De troetel-eik bij Anneville bood Jan van den Wijngaard en zijn broer 'bescherming' toen er een V2 overvloog naar Antwerpen om daar dood en verderf te zaaien tijdens Buffalo Bill in de Rex-bioscoop: 567 doden.

Burgers

In Breda was bevrijding ook zwarte bevrijding. Het aantal burgerslachtoffers is veel hoger dan De Oranjeboom weergeeft. Ze zijn bijeengebracht door Peter Haagh op een tableau van het Generaal Maczekmuseum en dit cijfer loopt in de honderden. Bij de overledenen helaas kinderen die in hun beleving de ouderlijke raadgevingen negeerden en het gevaar niet inzagen van gevonden munitieresten. De straten verwoest, maar het fysieke geweld van de oorlog verdween van lieverlee. Hoe was het met het psychische leed dat na de oorlog kinderen van 'foute Bredanaars' levenslang moesten dragen door bijltjesdag en foute arrestaties?
Daarover de volgende keer!
Bron: o.a. de Oranjeboom 47 (1994)