Opmerkelijke houtsnijkunst van Jan Goorden: Lijdenskruis. FOTO RINIE MAAS
Opmerkelijke houtsnijkunst van Jan Goorden: Lijdenskruis. FOTO RINIE MAAS

Kunstzinnig houtsnijder van het Lijdenskruis en zeilschepen

Door: Sandra Broosus Column

Jan Goorden had 'atelier' en scheepswerf aan huis

BREDA - Hij heeft zijn atelier en scheepstimmerwerf in de Bredase Mastboschstraat kopt de krant in 1978. Het gaat over alleskunner Jan Goorden die verderop "Jantje"" wordt genoemd. De televisie zoekt leuke mensen om over te vertellen. "Bouwt zijn schepen voor televisie", luidt dus de andere kop.

DOOR RINIE MAAS

De krant, die van de interesse van de televisie gewag maakt voor de kleinkunst van Jan, geeft toe dat het anders zit met zijn fascinatie om erfgoed te maken van tal van typen boten en zeilschepen zodat ze er nog zijn als ze uit de vaart, in de Haven en op zee verdwijnen. "Jantje Goorden moet nu eenmaal schepen bouwen. Het zit hem in zijn handen en in zijn pienter stel hersens". De houtsnijwerker kan niet anders. Misschien herinnert het werk dat voorligt hem en zijn vrouw Adriana de Veth dat zij zelf de rivieren en kanalen bevoeren. 'Met turf en zout', weet Rina van Lier.

Tuigage

Uit zijn handen is de Noach 1 gekomen, een getrouwe kopie naar de werkelijkheid, een passant waar hij naar seinde op het water dat zij trotseerden. "De boot staat er in het volledige tuigage. De want loopt door tot aan het kraaiennest en in zijn geest heeft Jan het jongmaatje zien klimmen, telkens van touw op platform tot boven in de mast"…De verslaggever geeft blijk van zijn bewondering.

Wirwar

"In onze ogen een wirwar van touwen voor de zeilen. Volgens de bouwer heeft ieder stukje touw een eigen functie bij het hijsen of strijken van de zeilen". Hoe Jan te werk gaat komen we te weten. "De boot zelf is hol en de romp beslaat uit vele eikenhouten latjes van één centimeter breed, die met de nauwkeurigheid van een mathematicus op elkaar zijn gepast". Jan werkt met een stalen geheugen aan zijn nieuwe uitdaging om de alom bekend en beroemde Jan van Gent getrouw na te bouwen. Maar…onderzoek…vóórdat hij bouwt komt er wel aan te pas. Op een dag is de gepensioneerde beurtschipper naar Rotterdam gereisd. Bezoek aan het land- en volkenkunde museum staat op het programma. Daar mogen boeken worden ingezien over Hollands trots: haar boten en schepen op zee en binnenvaart. Hij vindt de Jan van Gent en slaat alle bijzonderheden op in zijn hersens.

Schets

Ter ondersteuning maakt hij een vluchtige schets. Thuis gaat hij aan de slag het schip te vereeuwigen en dat is warempel geen kleine opgave. Want op schaal wordt het een meter lang. Het resultaat is verbazingwekkend met een roer dat de steven wendt; de deur van de kajuit open en dicht kan en sloepen kunnen worden gestreken. Want de kolkende zee daar spookt het en een reddingsbootje is geen luxe. Anders ga je de plomp in. Mist, hoge golven, een zee waarop de mast kraakt door de kracht van het beukende water en waarin de nacht zo dicht is als struikgewas. Het Bramzijgertje op 'de Fortuna' en de beroemde 'Jan van Gent' kennen de angstige, rauwe werkelijkheid.

Televisie

De televisie wil een weerslag van de scheepvaart geven en maakt opnames. Uit 57 liefhebbers is Jan Goorden gekozen om zijn werk te demonstreren. En dat is een koortsig bedrijf met die felle lampen op je handen. Jan geeft geen krimp. Voor het gezicht van televisiekijken Nederland legt hij er voor de NTS feilloos de laatste hand aan. "Kan dat allemaal door de hals van de fles?" vraagt de verslaggever. "Op de boot heb ik geen sluis en geen brug gemist; dus waarom nu wel?" zegt Jan.

De stopverf waarmee de zee en de rotsen worden uitgebeeld blijven hard. Vakwerk voltooid!

'Beuzeldingen'

Jan en Adriana hebben altijd keihard gewerkt. De krant onthult dat hij zo laat aan zijn grote hobby is begonnen omdat hij destijds als bootsman voor zulke 'beuzeldingen' geen tijd kon vinden. Schipper op de binnenvaart met een klein 30-tonnertje betekent nog steeds, zoals Jan zelf beweert. "Blanke schipper met magere kaken". Hard werken, weinig verdienen.

Lijdenskruis

Het BHIC vertelt van verre en nabije verwanten mooie verhalen over Jan Goorden. De betekenis van het houten timmermanskruis gaat dieper. Een kruis met doornen kroon, de spons met azijn aan de lange stok, het zwaard en de haan die driemaal kraait waarmee Hij door Petrus wordt verraden; de lans die in zijn zijde werd gestoken; is niet alleen een timmermanskruis waaraan zijn attributen hangen, zoals doet vermoeden, maar een groter werk van Jan Goorden: het lijdenskruis van Christus. De martelwerktuigen waarmee Jezus is vermoord! Hier en daar hangt het beeldend realistische werk van de Bredase houtsnijder als antiquiteit, eertijds een gebruikelijk gelovig teken nog aan de muur. Doe het niet weg. Dit religieuze houtsnijwerk heeft culturele waarde, dankzij onze Jan Goorden!

Reacties: www.internetbode.nl



Blijf op de hoogte van het lokale nieuws uit jouw regio met onze dagelijkse nieuwsbrief