Preekstoel St. Martinuskerk. FOTO RINIE MAAS
Preekstoel St. Martinuskerk. FOTO RINIE MAAS Foto: Rinie Maas

Open venster op Princenhage jaren 50 en 60

Door: Sandra Broosus Column

BREDA - 1e steenlegging 1 juli 1950 van het BBA complex door Jan van Setten. Een gereconstrueerde houten BBA- bus. Het Princenhaags Museum getuigt van de jaren vijftig en zestig. Een terugblik.

DOOR RINIE MAAS

Maarten van Rossum vindt het een periode die stilstaat. Dat ligt aan Maarten en niet aan die tijd. Het is een stres loze tijd waaraan, getuige de aantallen bezoekers, de opa's en oma's van nu als kind met groot genoegen aan terugdenken. Curiositeiten, belevenissen en erfgoed dat helaas verdween zoals de koepelkapel op begraafplaats Zuylen. 10 jaar gebruikte conciërge Kanters het washok als bijgebouw om te koken. Zijn kinderen sliepen op de zolder in het Mariaklooster. Onder elkaar de grootste pret. In de refter werden spelletjes gedaan en gegeten. Bovenmoerdijkse kindjes kwamen er op verhaal. Wat deed Kanters? Hij verzorgde de kachels op school en hij was postbode in het dorp.

Ladder

Een gemoedelijk dorp Princenhage. Het loopt niet achter. Het heeft een eigen krant: de kleine Trom van 1951 tot 1969. Dat niet alleen. Hoe hartverscheurend was de kreet: "Rietje, oooh…gij kan't nie zien maar gij hebt 'n ladder…van boven tot onder…ja, van achteren". In deze tijd zijn met ladders herstelwerkers tegen de St. Martinus toren geklommen maar die andere ladder moest hoognodig worden gerepareerd dan wel in de kousenladdermand. Een winkelier pronkt alert met een ingenieus apparaat voor de dames om de ladders in de nylonkous, als een broekritssluiting, weer op te halen.

Preekstoel

Hoe de moderne geest ons vaardig werd zien we helaas ook aan een rijk gebeeldhouwde preekstoel, een pronkstuk dat in 1963 – een tweede Beeldenstorm van binnenuit – aan stukken wordt geslagen. Gelukkig is een vlag van geelwit zijde uit 1875 van de congregatie "Onze lieve Vrouw van Princenhage" bewaard gebleven. Het onderscheid tussen erfgoed en 'oude meuk' was kennelijk nogal moeilijk te maken. Want Frans langen vond op de patronaatszolder 125 van die vlaggen (wel nogal veel natuurlijk) maar om die nou allemaal zonder pardon van de hand te doen. Curieus! Een enorme belevenis moet de training voor de plechtige Communie geweest zijn. Ik mis zuster Eusebia met de ratel! Knielen, handjes vouwen enz. Ik zeg er wel bij dat ik de communie in de hand een stuk eerbiediger vind dan de tong uit de mond; al kan het ritueel, opgevoed met het idee dat je een gevallen hostie onder geen voorwaarde mocht oprapen ( transsubstantiatie), bij kinderen niet stuk.

Raspoetin

De film 'n toppertje. Een geweldig venster, filmisch, op de genoemde tijdsperiode. 't Aogje op z'n best. Wat mij anderhalf uur boeiend naar de film 'Princenhage door de lens van Louis Kock' heeft laten kijken dringt pas goed tot me door als ik thuis ben. Het is de onschuld van toen en het kind. Want dat draaft op in het veelluik bij de ontvangst van Sinterklaas bij 't Stoombootje; een slecht geklede Raspoetin maar voor het kind dè Sint; bij een dagje Liesbos waarbij de tocht van de klassen der scholen eindigt met door de nonnekes geleid sport en spel. Met de uitbundige deelname aan de zevendans. En opperbest toneel tijdens een theaterstuk als kapelaan Fick is gearriveerd. Het is een stres loze wereld met de kerk in het midden, en alles eromheen in cadans, die je vredig stemt.

Wittebroodsweken

De aangesloten filmische fragmenten mogen dan geen productie van Bert Haanstra zijn het effect is precies hetzelfde. Getrouwd met Anneke van den Broek geeft Gielstan de carnavalsstaf over aan prins Knillis. De gedekte tafel met het gekookte eitje duiden we als "hun wittebroodsweken". En de leut van de veelal gemaskerde kinderen is niet gespeeld of onnatuurlijk maar echt. Hij komt voort uit het Vastenavondfeestgevoel dat hiervan de voorloper is. "Gifde nog een snoepke uit oewen jas", zongen de kinderen in de klas, geleerd door de vriendelijke nonnekes die bij hand- en spandiensten alom tegenwoordig lijken, voor pastoor Bouman. Volgens mijn omstanders "de beste herder ooit".

Rolschaatsenbaan

Frans Beekers is de enige ware Sinterklaas van 't Aogje. Tom Gommers, Jacques Goos en De Roos zijn hem voorafgegaan. Pas nu zie ik hoe vol hartstocht de rolschaatsenbaan in gebruik is geweest met ingehuurde rolschaatssters die zweven als een vogel en na een valletje een pirouette maken. Johanna Heesters komt in beeld en kapelaan Onzenoort. Koninginnedag op het Groen Wit terrein is een spektakelstuk met uit een gevulde teil met water 'n radijsje snoepende kinderen, onder een zeil kruipende en kopje duikelende jongens en meisjes. Het plezier spat van het scherm. Wat een prachtige film. Dit zijn de opa's en oma's nu in de jaren 1950-1970. In eigentijdse vorm maar in zo'n type veiligheid moeten kinderen leven. Dat besef beklijft me Louis Kock. Een machtig mooie film!



Blijf op de hoogte van het lokale nieuws uit jouw regio met onze dagelijkse nieuwsbrief