De Smaakstaat voor behoud landbouwerfgoed

HOEVEN - Als een van de acht Brabantse winnaars van de ontwerpprijsvraag Brood en Spelen kan de Walnoothoeve(n) aan de slag met de Smaakstaat. Een nieuwe manier van denken en werken om kleine gespecialiseerde bedrijven bestaansrecht te geven en bovenal te behouden. Anders dreigt het ambachtelijk product verloren te gaan onder een onevenredig zware wet- en regelgeving.

Aan de rand van Hoeven, dicht tegen de A58 aan, is het pluimvee- en poeliersbedrijf de Walnoothoeve(n) van Geert en Joke van der Kaa te vinden. Net voor de eeuwwisseling stopten ze met het kweken van paprika's om vol in te zetten op een klein pluimveebedrijf, met naast 'gewone' kippen ook enkele zeer bijzondere rassen zoals de Brabanter, de Kraaikop en het Noord-Hollands en Chaams Hoen. Naast het pluimvee verkoopt de Walnoothoeve(n) klein fruit en streekproducten in een eigen boerderijwinkel. Tot voor kort verkocht het echtpaar, de door Geert eigenhandig geslachte dieren, ook aan enkele toprestaurants. Maar door steeds strengere wetgeving en het ontbreken van een noodzakelijk EEG-keurmerk is daar noodgedwongen een einde aan gekomen.

Regelgeving

"Zo'n keurmerk is voor ons niet meer op te brengen. We zijn beiden bijna zestig jaar, hebben geen opvolging en zijn nu jaarlijks al tussen de 20.000 en 40.000 euro kwijt aan allerlei (kwaliteits-)controles," legt Geert uit. "De huidige wetgeving maakt het onmogelijk voor ons om door te gaan met het fokken van bijzondere rassen." Zaken waar Geert en Joke tegenaan lopen zijn onder meer: asbest verwijderen, reduceren van ammoniakuitstoot, luchtwassers op daken en strengere regels voor het zelf slachten en voedselveiligheid. "Let wel het is héél goed dat deze regelgeving er is, maar tevens de doodsteek voor gespecialiseerde, kleinschalige bedrijfjes zoals het onze."

Kleine boeren

Het oog van Geert viel op de ontwerpprijsvraag Brood en Spelen, waarbij verschillende instanties, juist vanwege de te verwachte problemen met leegstand, een alternatieve invulling voor het buitengebied hopen te vinden. "Zonder enige verwachting heb ik daar ons verhaal weggelegd. Later bleek dat maar liefst zes landschapsarchitecten hierop hebben gereageerd. Het klikte met de landschapsarchitecten van Ooze Architecs. Ons verhaal is omgezet in een idee. Daar is de Smaakstaat uit voortgekomen. Een plan om zodanig iets te creëren dat kleine boeren min of meer naast de wetgeving gaan komen, onder een ander regime vallen en in een aparte 'staat' komen, waarbij de koppeling burger - boer - horeca centraal staat", zo legt hij desgevraagd uit. Op deze manier hoopt men het landbouwerfgoed met zijn unieke rassen en gewassen voor de toekomst te behouden. Gekscherend merkt Geert op: "Waarom verkopen we bijvoorbeeld de Nachtwacht niet als cultureel erfgoed in plaats van ons landbouwerfgoed. Boeren moeten nu veelal stoppen, alleen halve malloten zoals wij houden de zaak nog in de lucht."

Smaakdirecteuren

De inzending van de Walnoothoeve (n) was begin juli een van de acht Brabantse winnaars van deze prijsvraag, een initiatief van het College van Rijksadviseurs, in nauwe samenwerking met de provincies Noord-Brabant, Overijssel en Gelderland, de ministeries van BZK en LNV en een keur aan overige instanties. De winnende teams gaan de komende maanden hun plannen verder ontwikkelen, waarbij door de provincie, naast een geldbedrag van 25.000 euro, een coach en deskundige ondersteuning beschikbaar wordt gesteld. "Het is zeker niet alleen maar bedoelt voor ons eigen bedrijf, maar om uit te rollen over heel Nederland. Als we dit aan de draai krijgen, komen er uiteindelijk andere mensen op ons bedrijf die wij op kunnen leiden en dan worden wij smaakdirecteuren," lacht Geert tenslotte.