Façade 2017, Jan-Willem Antheunisse: 'Ik hoef niks, maar ben best druk'

MIDDELBURG - De kunstmanifestatie Façade in Middelburg zit erop. Edwin Mijnsbergen heeft in samenwerking met fotograaf Ton Stanowicki vijftien portretten gemaakt van Middelburgers rondom de centrale vraag van de manifestatie: Kan een mens eigenlijk wel zonder façade? Weekblad de Bode publiceert deze de komende weken in samenwerking met CBK Zeeland. Deze keer is Jan-Willem Antheunisse aan de beurt.

Bijna twintig jaar lang maakte hij voor Omroep Zeeland het nostalgische televisieprogramma Trugkieke, van meet af aan een kijkcijferkanon. Nu Jan-Willem Antheunisse (1950) gepensioneerd is onderneemt hij nog steeds van alles. Hij werkt aan een documentaire, schrijft aan een boek en geeft samen met zijn broer Johan voorstellingen over de Middelburgse binnenstad in de jaren 50 en 60. Ook die zijn steevast uitverkocht. Moet hij het niet eens een beetje rustiger aan gaan doen?

Het is goed te merken dat Jan-Willem Antheunisse wel vaker vertelt over zijn kinderjaren. Als ik informeer naar de hoogtepunten uit zijn jeugd barst hij meteen los. Zijn verhaal zit vol grappige anekdotes, vooral over allerlei Middelburgse figuren van weleer. De gebroeders Antheunisse groeiden op in de omgeving van de Eigenhaardstraat. Waarom zijn ze daar toch zo enthousiast over? “Het was gewoon de mooiste tijd van mijn leven! We woonden op een steenworp afstand van de Loskade, dat was in die tijd een hele grote speeltuin. Voor de wederopbouw van de stad was er behoefte aan oneindig veel bouwmateriaal, dat meestal per schip werd aangevoerd. De loskade lag vol met zand, steen en hout. Een feest. We konden daar naar hartenlust hutten en dammen bouwen. Ik zeg altijd gekscherend ‘Heras Hekwerk bestond toen nog niet’.”

Brave puber

Vanuit de Eigenhaardstraat verhuist de familie Antheunisse naar de Baarsjesstraat. Ook daar woont Jan-Willem tien jaar, maar veel speciale herinneringen bewaart hij niet aan die tijd. Als ik vraag of hij een brave puber was knikt hij bevestigend. “Best wel. We werden redelijk streng opgevoed.” Na de kweekschool gaat Jan-Willem op zichzelf wonen en kan hij aan de slag als leraar eerst op de Klimopschool, later op de Driestromenschool, een school voor kinderen met leerproblemen.

Video

In de jaren raakt Jan-Willem betrokken bij de Stichting Middelburgse Filmtheaters, eerst als vrijwilliger, later ook als bestuurslid. “Toen is mijn liefde voor zwart-witfilm ontstaan. Iedereen stapte in die tijd over op video, waardoor wij juist veel kansen zag voor de oude 8 mm-films. Daar gingen we echt op jagen. We hebben toen ook het Zeeuws Filmarchief opgericht, omdat we zagen dat er veel belangstelling was voor historisch beeldmateriaal. Toen we vanuit de stichting in 1990 de Dag van de Oude Zeeuwse Film organiseerden kwamen daar 1200 mensen op af! Er was steun voor onze plannen maar met het archief is het nooit wat geworden. Culturele instellingen zagen er niets in om hun collecties af te staan of te delen. Jammer.”

In 1991 stopt Jan-Willem als leraar. Hij gaat dan verschillende dingen doen, waaronder het verzorgen van radioprogramma’s voor de dan nog zeer jonge radiotak van Omroep Zeeland. “Bij directeur Flip Feij kon bijna alles. Als je eerst maar een goed onderbouwd voorstel indiende.” Jan-Willem verzorgt een wekelijkse rubriek over het filmaanbod in Zeeland en doet soms verslag vanaf de grote filmfestivals in Rotterdam en Gent. Op die manier rolt hij ook de televisietak in, als die van start gaat in 1997. Het programma Trugkieke is een doorslaand succes. Zeeuwen zijn dol op de historische beelden, in combinatie met de diepe stem van Jan-Willem. Ook na zijn pensioen leent hij zijn stem nog regelmatig uit aan het programma, maar Jan-Willem beschouwt Trugkieke desalniettemin als een afgesloten hoofdstuk, waar hij met buitengewoon veel plezier op terugkijkt. Als ik hem vraag of hij zich nog herinnert hoeveel afleveringen hij maakte, denkt hij even na. Dan zegt hij met een grote grijns: “Ik weet het precies. Ik dacht 567.” “Maar het was goed. Ik had daar mijn eigen toko. Het programma stond eigenlijk nooit ter discussie omdat het zo goed werd en wordt bekeken. Dat heb ik altijd gekoesterd.”

Doseren

Ik vraag hem tot slot wat hij, naast ‘De Middelburgse Grachtengordel’ met zijn broer, nog meer allemaal doet tegenwoordig. “Joh, ik moet steeds tegen mezelf zeggen dat ik een beetje moet doseren, dat ik niks hoef, maar ik ben best druk. Met Rebecca van Wittene werk ik aan een documentaire over twee Joodse families in de Tweede Wereldoorlog. Die is bijna klaar. Daar heb ik veel research voor gedaan. Ik ben ook geïntrigeerd geraakt door het verhaal van mijn moeder, die 96 is, en dat van haar twee jaar jongere zus. Door dat verhaal leer ik hoe Middelburgers de oorlog nu werkelijk ervoeren, in het dagelijks leven. Dat ben ik te boek aan het stellen, maar dan alleen voor de familie. Ik ga het niet uitgeven. En dan is er nog mijn Eritreeër!” Als ik zeg dat ik niet begrijp wat Jan-Willem bedoelt legt hij het graag even uit. Het blijkt dat hij sinds twee jaar ook wekelijks bijles geeft aan een Middelburgse statushouder, om hem voor te bereiden op een staatsexamen. “Daarmee kan hij een MBO-opleiding gaan volgen.”

Mooi. Na al die jaren is Jan-Willem nog steeds een beetje leraar.

TEKST EDWIN MIJNSBERGEN, FOTO TON STANOWICKI