Column Eugène de Kok: ‘Niemand luistert meer’

Als u jonge dochters heeft, stond vorige week zaterdag bij u ongetwijfeld ook het Junior Eurovisiesongfestival op het programma. Zestien kinderen uit Europese landen, plus eentje uit het tegenwoordig onvermijdelijke Australië, streden met hun liedjes om de winst. Het nummer van Destiny Chukunyere uit Malta was het beste, vonden de kijkertjes. Leuk voor het meisje en Malta. Als het nationale voetbalteam niet met 12-1 verliest van Spanje hoor je immers niet zoveel van het eilandstaatje. Toch vond er donderdag 26 jaar geleden één van de belangrijkste ontmoetingen uit de moderne geschiedenis plaats. Op Malta verklaarden George Bush en Michail Gorbatsjov de Koude Oorlog officieel ten einde. ‘We staan aan het begin van een vreedzaam tijdperk’, zei Gorbatsjov. De laatste president van de Sovjet-Unie was niet de enige die zo dacht. Tijdens mijn studie, waarmee ik kort na de conferentie op Malta begon, stond ‘Het einde van de geschiedenis en de laatste mens’ van Francis Fukuyama op de agenda. In dat boek betoogde de Amerikaanse historicus dat het einde van de Koude Oorlog meteen het einde was van de zogenoemde ideologische evolutie van de mens. De liberale democratie, zoals wij die in het westen kenden, zou overal ter wereld de dominante bestuursvorm worden. Tot en met 11 september 2001 werd Fukuyama vanwege zijn boek op handen gedragen. Na de aanslagen op de Twin Towers werd hij om dezelfde reden verguisd. Wie vandaag de buitenlandpagina’s leest, kan ook maar moeilijk geloven dat Fukuyama’s boek ooit door Jan en alleman werd geprezen. Het is lang geleden dat ik het heb gelezen, maar ik weet wel dat het verhaal van de Amerikaan geen sprookje is van een hippie-achtige dromer. Integendeel. ‘Niemand luistert meer naar mij’, was de kop van een portret over Fukuyama in de Groene Amsterdammer in 2003. Toen al. Jammer, want Fukuyama heeft nooit gezegd dat alle landen na de Koude Oorlog stante pede zouden veranderen in vreedzame democratieën, maar wel dat de weg naar democratie niet is te stoppen. Door niets of niemand. Uiteindelijk wint de democratie. Na de aanslagen in Parijs zou iedereen het boek van Fukuyama eens moeten herlezen. Al is het maar voor het vertrouwen. FOTO MORGUEFILE

DOOR EUGÈNE DE KOK