'We zijn het de geallieerden verplicht'

KAPELLE - Achter de schermen wordt er hard gewerkt aan het nieuwe oorlogsmuseum Memorial 40-45 Kapelle bij het Franse militaire ereveld in Kapelle. “Er moet nog veel gebeuren, maar dat het er komt, is zeker”, stelt Andries Looijen van stichting Vitality, de organisatie achter de nieuwbouw. Ondertussen zijn hij en de andere stichtingsvrijwilligers ook druk met activiteiten rondom de 75-jarige herdenking van de Slag om de Schelde. In Kapelle, maar bijvoorbeeld ook in Vlissingen. Daar werken ze zaterdag mee aan de officiële herdenking.

De herdenking van de Slag om de Schelde en bevrijding van Vlissingen zaterdag (26 oktober) is openbaar toegankelijk en begint om 11.30 uur in de Sint Jacobskerk. Rond 14.00 uur is er een korte openbare ceremonie even verderop, in herdenkingsgebied Uncle Beach bij de Oranjemolen. Hier kwamen de geallieerden in 1944 aan land.

Veteranen

“Twee veteranen zijn erbij als hun gezondheid het toelaat”, vertelt Looijen, die veel contact heeft met kinderen van gelande en gesneuvelde soldaten uit Frankrijk, Engeland en Schotland. “Er komt een Royal Marine die op Westkapelle geland is, samen met zijn kinderen. En de Franse No4-commando Felix Kerboas is er ook bij.” De 97-jarige Britse veteraan Roy Maxwell, ook een van de geallieerden die aan land kwamen bij Uncle Beach en in augustus nog aanwezig was bij de onthulling van de ‘Roll of Honour’ in het Vlissingse herdenkingsgebied kan er door problemen met zijn gezondheid zaterdag niet bij zijn.

Tentoonstellingscontainer

In Vlissingen is tot na de herdenking ook de tentoonstellingscontainer te bezoeken die Vitality heeft ingericht over de Slag om de Schelde. Waarschijnlijk komt de container ook op andere plaatsen te staan, want er is volgens Looijen belangstelling voor deze reizende expositie, die voor het eerst in Terneuzen te zien was bij de officiële opening van het herdenkingsjaar in augustus.

Kinderen

Maandag (28 oktober), de dag dat Kapelle 75 jaar geleden is bevrijd, bezoekt het 4 Mei Comité met een legerauto van het museum bijna alle scholen in de gemeente Kapelle om een filmpje over de Slag om de Schelde te laten zien. De Kapelse schooljeugd verdiept zich al langer in de Tweede Wereldoorlog en de gebeurtenissen in en rond Kapelle. Zo maakten ze jarenlang tekeningen voor de Franse veteraan Donatien Hamon. Die overhandigde Looijen als hij Hamon samen met enkele anderen voor zijn verjaardag bezocht. Donatien Hamon is vorig jaar op 103-jarige leeftijd overleden. Hij was de laatst levende Fransman die deelnam aan de gevechten in Zeeland in 1940.

Duim

Looijen heeft Hamon nog kunnen vertellen over de nieuwbouwplannen voor het museum. “Hij stak zijn duim omhoog. Ook Maurice le Noury vond het mooi. Hij is de eerste die een cheque overhandigde voor de financiering.” Veteraan Maurice le Noury, die in april 1945 als een van de zevenhonderd Franse parachutisten in Drenthe landde tijdens Operatie Amherst, is in januari op 97-jarige leeftijd overleden. “We hebben Maurice in mei tijdens de Franse Herdenking echt gemist.”

Le Noury is vaker in Zeeland geweest, bijvoorbeeld voor de Franse herdenkingen in Kapelle. Zijn landgenoot Achille Mueller (95), ook betrokken bij Operatie Amhurst, was vorige maand voor het eerst op het Franse ereveld in Kapelle, dat volgend jaar zeventig jaar bestaat. “Hij heeft voor het eerst de graven van zijn maten gezien.”

Liefde

De waardering van de veteranen en hun familie is een belangrijke stimulans voor de vrijwilligers van Vitality om zich in te zetten voor het vastleggen en doorgeven van de oorlogsverhalen aan de volgende generaties. Ze steken belangeloos veel tijd in het nieuwe museum en alle activiteiten eromheen. De stichting heeft het museum momenteel nog ondergebracht in de schuur bij het huis van Looijen. “We laten een nieuw huis bouwen tegenover de beoogde locatie voor het nieuwe museum. Ja, de liefde van het gezin voor het museum gaat ver”, lacht Looijen, “maar zo kan ik ‘s avonds en in het weekeinde makkelijk naar het museum toe.”

Vrijwilligers

Looijen is onder meer druk met het ontwerp voor de nieuwbouw en met lobbyen, zoals bij Franse bedrijven, om de nieuwbouw te financieren. Voor een internationaler imago verandert de naam van museum Vitality - vernoemd naar het codewoord voor de bevrijding van Zuid-Beveland - in ‘Memorial 40-45 Kapelle’. De stichting blijft wel Vitality heten. “Het is veel werk, maar we doen het echt met z’n allen. De groep bestaat uit zo’n 36 vrijwilligers. Zo maak ik met Jochem Schmetz een driedaags programma voor de veteranen en hun kinderen rondom de herdenking in Vlissingen, Jacco Mol heeft geholpen de registratie als officieel museum voor elkaar te krijgen en Louis Brugghe doet veel historisch onderzoek.” Dit speurwerk is bijvoorbeeld nodig om in het nieuwe museum het verhaal achter alle 228 kruisen op het Kapelse ereveld te kunnen vertellen.

Enige

Looijen hoopt dat het jubileumjaar, de erkenning als officieel geregistreerd museum en zijn Franse onderscheiding de realisatie van de nieuwbouw bij het enige Franse ereveld in Nederland een duwtje in de goede richting geven. In juni ontving Looijen voor zijn jarenlange inzet om het verhaal van de hulp van de Fransen onder de aandacht te brengen de Franse onderscheiding 'chevalier de l'Ordre National du Mérite'. De overhandiging door de Franse ambassadeur Philippe Lalliot vond plaats in Den Haag, in het bijzijn van voormalig minister-president Jan Peter Balkenende. Looijen maakte ook van deze gelegenheid gebruik om te lobbyen voor de nieuwbouw. “Het museum is het enige in Nederland dat een directe link maakt tussen het Franse ereveld en het aandeel van de Franse strijdkrachten in Nederland, onder andere tijdens de Slag om de Schelde en de gebeurtenissen op en rond Zuid-Beveland in mei 1940."

Band

De vrijwilligers werken er hard aan om deze geschiedenis bekender te maken. "Dat zijn we de geallieerden verplicht, als dank voor wat zij voor ons gedaan hebben. We hebben een enorm hechte band met de veteranen.” Ze zijn geen familie, maar zo voelt het volgens Looijen wel. “Je hebt vele raakvlakken met elkaar en intensief contact.” Zo verbleef Le Noury rondom de herdenkingen regelmatig in huize Looijen. “En bijvoorbeeld met de kinderen van Donatien hebben we nog bijna dagelijks contact. We weten van de nabestaanden dat zij het ook belangrijk vinden dat de verhalen van de geallieerden blijven voortbestaan.”

Meer informatie

Kijk voor meer informatie over het museum op www.memorial4045kapelle.nl.