Roosendaal krijgt eigen voedselbos: ‘Meer dan 200 soorten fruit, noten en groenten’

ROOSENDAAL - Langs de Nispensestraat in Roosendaal, tegenover Brabant Water, moet over vijftien jaar een volwassen voedselbos staan. Daar is nu eigenlijk nog weinig van te zien, toch wordt er achter de schermen hard gewerkt aan dit omvangrijke project. In de komende maanden wordt gestart met het planten van meer dan 200 verschillende soorten fruit, noten en groenten met een totaal van 16.000 bomen, planten en struiken. De drijvende krachten achter dit project zijn Mariëlle van Overveld, Paul Samuels, Patrick ‘t Hart en Annemieke Doomen.

DOOR REMKO VERMUNT

‘Zo’n twee jaar geleden zijn de eerste ideeën ontstaan voor dit Voedselbos’, legt Patrick uit. Brabant Water, eigenaar van de gronden, was al in gesprek met Stichting Voedselbosbouw Nederland. “Brabant Water wil eigenlijk laten zien aan anderen dat je je grond ook op een andere manier kan beheren. We hebben in de wereld allerlei problemen met voedsel, biodiversiteit en de bodemkwaliteit is op veel plekken slecht. Een voedselbos kan daar juist een positieve bijdrage aan leveren”, legt Patrick uit. 

Prille begin

Hij was, toevalligerwijs, zich zo’n twee jaar geleden juist aan het verdiepen in dit onderwerp. “Ik werd getroffen door de logica van een voedselbos. Je gaat eigenlijk op een slimme manier veel problemen in de wereld te lijf, maar constant met respect voor de natuur. Dat vond ik zo interessant dat ik me heb ingeschreven voor een cursus ‘Voedselbossen’. Tijdens die cursus kwam ik erachter dat er prille ideeën waren voor het Voedselbos in Roosendaal en besloot ik mezelf daarvoor in te gaan zetten.” Patrick vroeg daarbij de hulp van Annemieke, Mariëlle en Paul. 

Bijzonder ecosysteem

“Bij mij kwam dat ook precies op het juiste moment”, vertelt Annemieke. “Ik was bezig met nadenken over wat ik nou eigenlijk wil met mijn werk en toen kwam dit op mijn pad. Dat wij kunnen leven op aarde is een toevallige samenloop van omstandigheden. We kunnen leven dankzij het ecosysteem dat er nu is, maar beetje voor beetje zijn we zelf dat ecosysteem aan het afbreken. Het lijkt mij mooi om met het Voedselbos daar juist een positieve bijdrage aan te leveren.”

Andere wending

“We realiseren ons allemaal dat we zonder dat ecosysteem niet kunnen leven op deze aarde”, stelt Paul. “We moeten het dus anders gaan doen dan de afgelopen jaren. Je ziet nu bijvoorbeeld boeren jarenlang achter elkaar een éénjarig gewas verbouwen, maar dat blijkt een enorme aanslag op de bodemkwaliteit. Ik heb laatst een meter diep gegraven bij een boer en in dat hele stuk, kwam ik geen één worm tegen. Dat zegt iets over je bodemkwaliteit. Nu zeg ik niet dat de boeren de schuldigen zijn, zij zorgen immers voor ons voedsel, maar we kunnen samen met de boeren dit wel een andere wending geven.”

Pionieren

De komende periode gaat het viertal, met behulp van vele vrijwilligers, echt pionieren op de gronden van Brabant Water. In eerste instantie hebben ze een gebeid van vijf hectare tot hun beschikking, later komt daar nog ongeveer 3 hectare bij. “Daarvan gaan we 7000 vierkante meter inrichten als educatiegebied. Hier hopen we in de toekomst onder andere scholen te kunnen ontvangen om uitleg te geven over wat we doen en waarom dat belangrijk is. De rest wordt afgesloten voor het publiek om de natuur z’n gang te kunnen laten gaan.” 

Het is dus niet de bedoeling dat het straks één grote pluktuin wordt. “Die voedselbossen zijn er ook, maar die van ons wordt veel groter en veelomvattender.”

Het voedselbos moet weer échte natuur worden. “Dat betekent dat er geen bemesting gaat plaatsvinden, maar ook geen bestrijding. Snoeien wordt alleen gedaan als het echt nodig is en eigenlijk gaan we ook geen water geven”, legt Patrick uit. “Het systeem gaat zelf groeien met alle voordelen van dien”, vult Annemieke hem aan. Door met verschillende lagen te werken, windhagen te plaatsen en rekening te houden met de zon moet er van alles kunnen groeien op het terrein. 

200 soorten

“We gaan bijvoorbeeld daslook planten. Dat is een lage plant met een klein ondergronds bolletje dat in de winter groeit en daar kan je alles van eten. Zodra de bomen blad krijgen is het eigenlijk te donker voor hem. Dan blijft het een bolletje in de grond en zodra het blad weer valt, komt hij weer uit de grond. Zo proberen we allerlei soorten te planten die op elkaar aansluiten in het Voedselbos.” Zo komen er ook appelbomen, perenbomen, walnoten, kastanjes, hazelnoten en zacht fruit zoals frambozen en bessen. Verder komen er verschillende kruiden en paddenstoelen. “Zolang het maar geen eenjarige gewassen zijn.” In totaal komen er zo’n 200 verschillende soorten. “En in totaal gaan we dus ruim 16.000 stuks planten.” Voor de oplettende kijker is nu al te zien dat op het perceel windhagen zijn aangeplant en het gebied is bedekt met bodemverbeteraars zoals klaver, haver, Soedangras en verschillende bloemsoorten.

Maar, zover is het nog niet. De planning is om in november graafwerkzaamheden uit te voeren. Zo worden er twee poelen aangelegd. “Die hebben verschillende functies. Het is goed voor de biodiversiteit, ze dienen als opslag voor water na hevige regenval én ze zorgen voor koelte in de zomer. Daarnaast zijn er bomen en struiken die beter groeien aan het water.” Ook worden er een aantal wadi’s aangelegd om regenwater op te vangen. In het voorjaar wil de groep beginnen met het aanplanten. “We kunnen natuurlijk niet alles in één keer planten. Dat gaan we gefaseerd doen.”

Vruchten plukken

Uiteindelijk verwacht het team over een jaar of vier de eerste vruchten te kunnen plukken van hun inspanningen. “Hiervoor hebben we een coöperatie opgericht waarmee we de producten aan de man gaan brengen en het voedselbos beheren. We zijn al in gesprek met restaurants en andere afnemers in de buurt, maar we willen ook rechtstreeks aan de Roosendaler gaan verkopen.” Over vijftien jaar moet het voedselbos volledig volgroeid zijn. “En dan staat het er voor tien, twintig of misschien wel honderd jaar. Dat lijkt ons echt prachtig.” 

Toch is het het viertal niet te doen om de inkomsten. “We hopen over vijf jaar veel geleerd te hebben over het ontwikkelen van een Voedselbos en de voordelen daarvan voor ons klimaat, de bodemkwaliteit en ga zo maar door. We hopen daarmee ook boeren en consumenten te inspireren en we hopen ze dan te laten zien dat een voedselbos een renderende manier van voedsel produceren kan zijn, maar dat je dan wel een omslag moet maken.” Wil je meer weten over het voedselbos? Kijk op www.voedselbosvierhoeven.nl