Het monument als blijvende herinnering aan het straks verdwenen kerkhof.
Het monument als blijvende herinnering aan het straks verdwenen kerkhof. Foto: Addo Sprangers

Oude begraafplaats Sint Martinuskerk wordt 'groene long' van Rucphen

Door: Addo Sprangers Algemeen

RUCPHEN - In Rucphen werd maandag het officiële startsein voor de herinrichting van het Rucphense centrum gegeven. De voorgenomen metamorfose van de oude begraafplaats van de Sint Martinuskerk tot park komt hiermee meteen weer prominent in beeld. In het centrumplan is deze plek gebombardeerd tot 'de groene long' van Rucphen.

Jan van Broekhoven, technisch adviseur van het parochiebestuur en deel uitmakend van de Ontwikkelingsgroep Centrumplan Rucphen, is nauw betrokken bij de plannen en werkzaamheden rond de aanpak van de oude begraafplaats. Hij herinnert zich nog goed het verzoek van de Gemeente Rucphen om de pastorietuin te mogen kopen en - als het even zou kunnen - ook de begraafplaats. "Het parochiebestuur ging daarmee akkoord, op voorwaarde dat de - inmiddels doorverkochte – pastoriewoning eveneens zou worden overgenomen. Door de opbrengsten van kerkhof, tuin en pastoriewoning, samen met een subsidie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed én de subsidieregeling stimulering herbestemming monumenten van de Provincie Noord-Brabant, konden verbouwing en restauratie van de Sint Martinuskerk volledig worden bekostigd".

Grafzerken

Al was er ook op ander vlak nog het nodige werk aan de winkel. "Het kerkhof is in 1998 al gesloten verklaard, maar telde nog altijd meer dan 400 grafzerken", aldus Jan van Broekhoven. "Die hebben we in 2013 stuk voor stuk in kaart gebracht en gefotografeerd. Achteraf maar goed ook, want we ontvingen veel verzoeken om die foto's. Op een aantal graven rustten toen nog grafrechten, maar dat is inmiddels een afgesloten hoofdstuk. Alle zerken zijn in de loop der tijd verwijderd, waarbij nabestaanden nog gelegenheid hebben gekregen om zerken mee te nemen. Daar is door verschillende personen gebruik van gemaakt. Na contact met de Stichting Begraafplaatsen Roosendaal zijn van verschillende graven nog ornamenten gehaald om die - met toestemming - te restaureren".

Padenstructuur

Belangrijke voorwaarde voor het parochiebestuur om mee te werken aan de aanleg van een openbaar park was het behoud van de padenstructuur, zo maakt Jan van Broekhoven duidelijk. "De padenstructuur in het nieuwe park is zodanig dat er nooit over graven wordt gelopen. Dodenakkers blijven ook dodenakkers. Wel worden ze beplant met planten die in de Bijbel voorkomen". Het monument op de grafheuvel waar de vroegere pastoors werden begraven heeft straks een centrale positie in het park. "Het herinnert er dan aan dat hier altijd een kerkhof is geweest", legt hij uit.

Lodewijkskerk

Een andere herinnering die in het nieuwe park tot uiting moet komen is die aan de vroegere Lodewijkskerk, de voorloper van de huidige Sint Martinuskerk. De Lodewijkskerk is een verwijzing naar koning Lodewijk Napoleon die tijdens de Franse overheersing geld verstrekte voor de bouw van de kerk in 1809. Deze werd echter weer afgebroken in 1933 nadat de bouw van de veel grotere Sint Martinuskerk er vlak naast was voltooid. "De contouren van de Lodewijkskerk willen we straks in het park laten uitkomen via beplanting en haagjes", vertelt Jan van Broekhoven. "De eerste kadastrale kaart uit 1824 is daarbij het uitgangspunt".

Restauratie

Een verhaal apart ten slotte vormt het Heilig Hartbeeld dat tot vorige maand nog op zijn sokkel aan de rand van het kerkhof stond. Het beeld is overgebracht naar het Amsterdamse atelier van restaurateur Michiel Overhoff om het weer in oude glorie te doen laten herstellen. Een klus die naar verwachting enkele maanden in beslag zal nemen en waarmee zo'n tien mille is gemoeid, bijeengebracht via legaten, schenkingen en subsidiegelden. Jan van Broekhoven: "Het Heilig Hartbeeld stond in de jaren '60 van de vorige eeuw op de muur rondom de kerk. In de jaren '70 is het beeld, dat inmiddels de status van monument heeft, tegen het kerkhof aan gezet. Bij die verplaatsing is het beeld beschadigd".

Noordkant kerk

"Het beeld is van keramiek en daarom ook zeer gevoelig voor weersomstandigheden", vervolgt hij. "Bij een monumenteninspectie een paar jaar geleden werd er aan de bel getrokken: "Als dit beeld hier blijft staan, is er binnen tien jaar niks meer van over'. Na de restauratie krijgt het Heilig Hartbeeld straks een plaats aan de noordkant van de kerk, tegen de muur en onder een afdakje, beschermd tegen wind, zon, regen en vorst. Er wordt een nieuwe kolom gemetseld waarop het beeld wordt geplaatst in een nieuw kapelletje. Het Heilig Hartbeeld is echt Brabantse cultuur, dat wil je bewaren voor het nageslacht".

Het monumentale Heilig Hartbeeld dat momenteel wordt gerestaureerd. Eenmaal terug krijgt het beeld een beschutte plek aan de noordzijde van de kerk. FOTO ADDO SPRANGERS
Jan van Broekhoven: 'Dodenakkers blijven ook dodenakkers' FOTO ADDO SPRANGERS


Blijf op de hoogte van het lokale nieuws uit jouw regio met onze dagelijkse nieuwsbrief