Geen houtstook bij windstilte of mist

STEENBERGEN - De dagen worden korter, de kachels gaan eerder aan en in huis wordt de sfeer gemoedelijk, warm en gezellig, maar buiten kunnen COPD-, astma- en bronchitispatiënten vaak niet meer over straat. Reden: overlast van geurhinder en roetneerslag als fijnstofconcentratie. De landelijke energietransitie, die in Steenbergen is vastgelegd in Samen werken aan een energieneutraal Steenbergen in 2040, gooit een tegenstrijdig roet in het eten op het gebied van reductie fossiele brandstoffen door een nationale subsidieregeling die van kracht blijft voor pelletkachels. De onbekendheid over hoe en wanneer te stoken komt hier bovenop waardoor de aanpak emissie van fijnstof achterop blijft en gezondheidsrisico's moeilijk kunnen worden ingedamd.

DOOR CLAUDIA KOOLE

Voor de burger is het niet eenvoudig het bos te doorwoelen voor verduurzaming van de eigen woning om te voldoen aan de landelijke energietransitie die mede wordt bepaald in het Klimaatakkoord van Parijs 2015 dat dringend actie vraagt om klimaatverandering en haar impact te bestrijden volgens de Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling Klimaatactie, nummer 13, van de Verenigde Naties. Onder de nieuwe technieken die worden aangeboden voor verduurzaming van de woning staat de pelletkachel genoteerd die door het Platform Houtrook en Gezondheid als tegenstrijdig beleid wordt aangevoerd. Dit Platform laat in een brief aan staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven weten: "Hoewel het luchtbeleid is gericht op een voortdurende verbetering van de luchtkwaliteit dragen de pelletkachels bij aan emissies van onder meer fijnstof. Zeker als die worden geplaatst als vervanging van gasgestookte toestellen. Daarmee wordt een tegenstrijdig signaal vanuit de overheid gegeven." Vervolgens vraagt het Platform deze tegenstrijdigheid te beëindigen, wat nog niet is gebeurd. De subsidie voor pelletkachels gaat onverminderd door tot 2021 volgens informatie van Rijksoverheid.

Stookalarm

Overlast door houtrook is geen nieuw onderwerp. Het Longfonds, als lid van het Platform Houtrook en Gezondheid dat samen met 22 andere leden -waaronder drie gemeenten- opkomt voor een aanpak van gezondheidseffecten door houtrook, adviseert om niet op hout te stoken en pleit voor een beëindiging van overheidssubsidies op pelletkachels: "Houtstook zorgt lokaal voor veel vieze lucht en zorgt voor gezondheidsschade." Eveneens pleiten het Longfonds en het Platform voor een stookalarm met een lokaal stookverbod bij windstil en mistig weer. Zo laat het Platform weten: "Bij ongunstige meteorologische omstandigheden, met name weinig wind en hoge achtergrondconcentraties, blijft (hout)rook erg hangen. De rook wordt dan niet snel verdund, waardoor er lokaal piekconcentraties op kunnen treden. Hierdoor wordt sneller overlast ervaren en treedt wellicht gezondheidsschade op." Normaliter bedraagt een goede luchtkwaliteit met fijnstofdeeltjes per 0,01 cubic foot minder dan 1000 op een fijnstofmeter. Bij piekconcentraties kan dit oplopen naar ruim 17.000 wat zeer schadelijk is voor de gezondheid. Een open raam, of een klepraampje dat openstaat, zuigt deze fijnstof naar binnen waardoor het ventileren van een slaapkamer tot een stookkamer wordt gemaakt. Zelfs kieren en naden zijn dan niet meer bestand tegen de sterke en hinderlijke geur van houtrook en komen ongevraagd woningen binnen.

Burenruzie

Gemeenten hebben op dit punt geen vast beleid om houtrook en overlast aan te pakken. Iedere gemeente heeft daarbij een eigen behandelplan en kan een beroep doen op artikel 7.22 van Bouwbesluit 2012 dat de verplichting aangeeft om overlast veroorzaakt door houtkachels of open haarden te doen beëindigen met behulp van een handhavingsverzoek. Maar in de praktijk vindt de uitvoering anders plaats. Gemeente Steenbergen hanteert een folder van Brandweer Zwijndrecht. "Mensen vinden dit een erg duidelijke folder", zegt wethouder Wilma Baartmans. "Als we een melding binnenkrijgen, wordt er contact gezocht met de veroorzaker. Daarbij proberen we mensen bewust te maken van de overlast en dan blijkt dat ze zich niet bewust zijn van die overlast. Als bewoners er niet uitkomen, willen we als gemeente bemiddelen. Zo hebben we al een keer gehad dat er een schoorsteenpijp werd verlengd en was het probleem opgelost." Maar de stap om een officiële melding te doen weerhoudt velen om naar een instantie als gemeente te gaan, zo blijkt de praktijk gelet op forums waar mensen hun grieven over stookoverlast niet onder stoelen of banken steken. Iemand met astma- of bronchitisklachten of een COPD-patiënt zit niet te wachten op burenruzie. Die wil maar één ding en dat is schone lucht om ook 's avonds over straat te kunnen en de hond uit te laten zonder al stikkend thuis te komen. Andere gemeenten maken gebruik van een toolkit die is gemaakt in opdracht van het ministerie van IenW en die soms ook wordt verstrekt door gemeente Steenbergen. In deze toolkit is opgenomen: 'Blootstelling aan rook is in principe altijd schadelijk en dient vermeden te worden.' Het is een standpunt dat door Brandweer Midden- en West-Brabant wordt beaamd. Jef Evertse: "Rook is nooit gezond."

Stookalert

Of pelletkachels als nieuwe techniek met subsidie van de overheid aanblijft, waarbij fossiele brandstoffen blijven gehandhaafd, er weliswaar zuinig omgegaan wordt met hout, maar waarvoor nog steeds bos gekapt moet worden voor verbranding, is onbekend. In de brief van 30 mei 2018 van staatssecretaris Van Veldhoven van ministerie IenW wordt niet ingegaan op het verzoek van het Platform om de tegenstrijdigheid van de overheid omtrent pelletkachels te beëindigen. Wel neemt de staatssecretaris actie op andere punten. Ze antwoordt: "In het verleden is samen met de gemeente Nijmegen een Stookwijzer ontwikkeld. Op basis van de Stookwijzer wil ik samen met gemeenten werken aan een stookalert: een actief signaal dat uitgaat op het moment dat de weersomstandigheden ongunstig zijn en langere tijd blijven in combinatie met een slechte luchtkwaliteit. Gedacht kan worden aan de vorm van een sms bericht of een persbericht dat door lokale en landelijke nieuwsdiensten gebruikt kan worden. Stokers kunnen op basis van het alert besluiten om niet te stoken. De uitwerking zal plaatsvinden in overleg met de partijen in het Platform."

Stookgedrag

Als houtstook bij windstilte of mist wordt vermeden, wordt er veel overlast vermeden. Een andere onmisbare schakel is die van een professionele installateur van kachels die ervoor zorgt dat houtkachelinstallaties op een juiste manier worden aangelegd en onderhouden. Corné Bellemans van Kachelshop Kruisland: "Stoken zonder overlast kan met de ABCAT houtrookfilter. Deze is ontwikkeld om de uitstoot van rookgas uit schoorstenen van hout gestookte kachels en ketels te verminderen. De ABCAT wordt direct achter de rookinstallatie, als kachelpijp, van een bestaande retrofit of een nieuwe kachel of ketel geplaatst en bevat een katalysator. Daarbij moet haardhout goed verbrand worden en hoort er een goede luchttoevoer te zijn. Er mag geen vuilverbranding in de kachel zoals sloophout met verfresten, hout met conserveringsmiddelen en geen geïmpregneerd hout. Hieruit kunnen giftige stoffen vrijkomen. Een goed brandend vuur wordt herkend aan een kleurloze of witte rook. Bij mist of windstilte is het moeilijk om voldoende trek in de schoorsteen te krijgen. Dat is slecht voor de verbranding, slecht voor de gezondheid en het milieu. Rook en rooklucht blijven dan in en om uw huis hangen." Dit stookgedrag bepaalt mede het leven van anderen wat als duurzame doelstelling is neergelegd in nummer 3, target 3.9; een goede gezondheid voor iedereen zonder vervuiling van lucht.