Tram Zundert was bijna vijftig jaar hét vervoermiddel

ZUNDERT - In cultuurhistorisch centrum De Weeghreyse in Zundert vindt momenteel onder de noemer ‘Gemeente Zundert langs de tramlijn 1890-1937’ een expositie plaats over de tramlijn die hier gedurende die periode operationeel was. In de jaren vóór de Tweede Wereldoorlog was de tram een veel gebruikt vervoermiddel, aangezien het gebruik van auto’s nog niet gemeengoed was. Een kleine vijftig jaar lang was de tram in deze regio dan ook het belangrijkste personen- en goederenvervoermiddel.

Al in 1839 werd in Nederland een eerste spoorlijn aangelegd van Amsterdam naar Haarlem en later richting Parijs. Veertig jaar later, in 1879, kwam er ook de eerste tramlijn in Nederland. Met een volle tram was het goedkoper vervoer dan met de trein, en je kon gemakkelijk ook in kleinere plaatsen komen. En bijkomend voordeel was dat het minder energie vrat dan de trein. Ook werden de trambanen vaak aangelegd naast bestaande wegen. “Dankbaar werd zo ook de Napoleonsweg gebruikt voor de tramlijnen,” vertelt conservator Pieter van Nes van museum De Weeghreyse. “Napoleon zorgde ervoor dat dorpen met elkaar werden verbonden. Het leger moest overal snel komen, en de wegen moest breed genoeg zijn voor zijn troepen. En om er voor te zorgen dat boeren geen grond zouden afsnoepen, kwamen er langs de weg bomenrijen te staan.”

Enkelzijdig spoor

“De spoorlijnen waren enkelzijdig,” vervolgt hij. “Dat wil zeggen dat in Rijsbergen (de Zwaan) en Zundert (het voormalige veilingterrein) wissels waren aangebracht om elkaar te passeren. De tram reed vier keer per dag van Breda naar de Belgische grens. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de tram druk gebruikt door Belgische vluchtelingen. Ook de tramlijn tussen Hoogstraten en Rijsbergen, die reed vanaf 1899, werd daarvoor gebruikt. De aansluitingen waren echter slecht en voor personenvervoer te weinig gebruikt. Alleen bij bedevaartdagen in Meersel-Dreef was het druk en werd de tram soms wel uitgebreid tot wel twintig wagons. De tram was wel belangrijk voor het vervoer van aardbeien naar de markt in Breda. In 1937 verdween deze tramlijn definitief en werd het fietspad Het Trambaantje.”

Overstappen bij de grens

Volgens Pieter van Nes was België overigens eerder in deze regio met de tram. “De eerste tram was er toen tot Merksem over zogenaamd Normaal Spoor. In 1887 was er de aansluiting met Brasschaat en drie jaar later reed de tram tot Wuustwezel, inmiddels via Kaapspoor. In 1891 werd de lijn van Antwerpen naar Breda definitief gerealiseerd door de Zuid-Nederlandsche Stroomtramweg-Maatschappij en de Tramways du Nord d’Anvers. In 1921 werd de lijn in België versmald tot meterspoor. Dat betekende dat bij de grens de inzittenden moesten overstappen. Op 22 mei 1937 verdween de tram aan de Nederlandse kant van de grens. De tramlijnen werden vervangen door fietspaden. De tram van Antwerpen (Polygoon) kwam na de oorlog weer terug en in 1951 werd er weer een elektrische tractie ingehuldigd. De tramlijn van de grens naar Antwerpen zou er nog tot eind 1966 rijden.”

Overzicht

De conservator is blij met de belangstelling voor de expositie tot op heden. “Niet alleen mensen uit Zundert komen naar het museum, maar ook van verder weg. Het is een mooi geheel geworden, waar we trots op kunnen zijn.” Naast veel oude prenten en foto’s geeft de tentoonstelling een mooi overzicht van hoe het toen was, met een blik naar het heden. De tentoonstelling is nog geopend op zondag 26 maart en 2 april van 14.00 uur tot 17.00 uur en is te vinden op het adres Markt 23 (naast de Rabobank) in Zundert. De volgende fototentoonstelling in het museum is van Ad Taks en heeft als titel “Passie voor dieren’.