Rubriek Goes Gezien: Bleke papegaaien als ‘levend erfgoed’?

Vandaag is het voor de 35e keer Open Monumentendag in Goes. We lopen een beetje achter, want de meeste steden doen het voor de 36e keer. Het landelijke evenement startte namelijk in 1987. Goes had zich – aldus de PZC toen – vergeten aan te melden en wilde de schade goedmaken door in 1988 uitbundig mee te doen, met veel openstellingen, activiteiten en uitleggende vrijwilligers. Niet zo gek, want de gemeente was sinds 1983 trots op de titel ‘beschermd stadsgezicht’.

Locoburgemeester/wethouder Lieven de Leeuw opende in 1989 de tweede Goese Monumentendag door een gerestaureerde gevelsteen te onthullen. En zo komen we bij de detailfoto van het hoekhuis Lange Vorststraat/Papegaaistraat, het winkelpand van de befaamde speelgoedzaak van Visser (nu verkoopt een keten er rituelen). Het is de gevelsteen van ‘De drie papegaayen’, een huisnaam die al in 1467 bekend was en later de naamgever werd van de Papegaaistraat. Het thema van Open Monumentendag 2023 is ‘Levend erfgoed’. Aha, dacht ik eerst, mooi bruggetje naar die papegaaien, ook al zijn het na 34 jaar namiddagzon inmiddels bleekneusjes geworden. Hoog tijd dat een erfgoedminnende wethouder ze weer laat bijkleuren, dan mag hij ze daarna ook weer onthullen. Maar nee, het thema ‘levend erfgoed’ bedoelt aandacht te vragen voor oude gebruiken en ambachten (zoals het restaureren van gevelstenen misschien ook?). En wellicht is het houden van papegaaien wel een oud gebruik. Want wat doen die vreemde vogels nu op (en ook: in?) een huis in de 15e eeuw? En waarom drie?

Uitheemse dieren, zoals papegaaien, werden in de middeleeuwen in de Lage Landen vooral bekend door de kruistochten, omdat overlevende kruisvaarders wel eens een levend souvenir mee naar huis namen. Papegaaien werden graag geziene ‘gasten’ bij edelen en de gegoede burgerij. Ze verschenen als illustraties in handschriften en later op schilderijen en wandtegels. Schepen, herbergen en huizen werden ernaar genoemd. Dus waarom dan niet ook ‘ons’ huis, al in 1467 of eerder? Nu was er in die tijd een handboogschutterij in Goes. Het jaarlijkse hoogtepunt was het papegaaischieten. Geen echte, maar een houten lookalike, hoog op een staak. Was de eigenaar van het pand misschien een hoge piet van die schutterij? Of had hij een keer het papegaaischieten gewonnen? Of zelfs drie keer? Als de wethouder dat nu allemaal ‘s haarfijn laat uitzoeken, dan mag hij bij de onthulling van de bijgekleurde papegaaien uitleggen hoe het zit. En dat kunnen wij Goesenaren dan allemaal papegaaien.

Tekst en foto: Arend van der Wel