‘Kennis van het ambacht wil ik doorgeven’

MIDDELBURG - De meeste Zeeuwen kennen ze wel: Paardenmessen of, in goed Zeeuws, Paeremessen. Deze messen met rijk versierde houten heften zijn onderdeel van het Zeeuws cultureel erfgoed en maken deel uit van een ambacht dat bewaard moet blijven vindt Janneke Jacobs. Daarom geeft Janneke in haar atelier in Grijpskerke cursussen waar deelnemers de basis van het snijden kunnen leren. “Van jong tot oud, iedereen kan het!”

Waarom ben jij begonnen met het snijden van Paardenmessen?

“Ik kom uit een familie waar kunst een belangrijke rol speelt. Mijn vader, moeder en opa, allemaal kunstenaars. De appel valt niet ver van de boom. Vandaar ook de naam van mijn atelier, De Appel. Mijn vader maakte ook Paardenmessen. Van hem heb ik de eerste kneepjes van het heften snijden geleerd. Als klein meisje zette mijn vader me achterop de brommer, pothelmpje op en we reden naar hobbyhuis De Bezige Hand in Oost-Souburg om een lemmet uit te kiezen. Toen is de liefde voor het maken al ontstaan denk ik. Toen mijn vader in 2010 overleed werd Frans Dingemanse mijn mentor, hij is een ware ambassadeur van het Zeeuws Paardenmes. Van Frans leer ik nog steeds veel. De kennis die ik van het ambacht heb wil ik doorgeven. Dat doe ik door op markten en kunstroutes te vertellen over het Paardenmes. Daar probeer ik mensen aan te sporen hun verhaal en herinneringen te delen. Dat is ook een manier om het cultureel erfgoed en ambacht levend te houden, dat mensen de geschiedenis achter het Paardenmes kennen. Op de markten kreeg ik vaak de vraag of ik geen lessen gaf. Vanuit die interesse is het idee  om cursussen te geven ontstaan.”

Hoe ontwikkel je een toegankelijke cursus snijden?

“Daar heb ik wel mee geworsteld. Een heft maak je niet binnen een paar uur, dat gaat hem niet worden. Ik heb uitgezocht wat wél kan. Bijvoorbeeld het maken van een sleutelhanger, of een handvat voor een kaasschaaf of tafelmesje. Een sleutelhanger is iets kleins maar een cursist leert op die manier wel de basis van het snijden. In drie uur heb je wat om mee naar huis te nemen. Het snijden lijkt misschien moeilijk maar bijna alle cursisten kunnen met het goede gereedschap en begeleiding iets moois maken. Van jong tot oud, iedereen kan het snijden leren! Wanneer cursisten de smaak te pakken hebben en zelf een heft willen maken kunnen ze altijd bij me binnenlopen. Dat heeft een aantal cursisten ook gedaan. Dat is zo tof, dan wordt die techniek toch weer verder doorgeven.”

Waarom heb je een passie voor dit ambacht?

“Vanuit een stuk hout iets maken wat een doel heeft is zo leuk om te doen. Tijdens het maken staat mijn hoofd echt even stil. De cursisten maken een blijvend en persoonlijk stuk dat ze kunnen doorgegeven. Een Paardenmes is iets echt Zeeuws en ik ben trots op mijn roots. Ik vind dat oude ambachten en cultureel erfgoed het waard zijn om in stand te houden.”

Meer informatie over de cursussen:
https://zeeuwspaardenmes.nl.