Rubriek Goes Gezien: Goes in duizend stukjes

Houdt u van (leg)puzzelen en ook een beetje van Goes? Dan is er Goes’ nieuws voor u! Sinds kort is in de boekhandels een duizendstukjespuzzel van een oude Goese plattegrond verkrijgbaar. Ik waarschuw u maar alvast: die legt u niet even in een avondje. Het is de plattegrond van Jacob Reynoutsen uit 1650; een prachtwerk waarop ontzettend veel te ontdekken valt. Als extraatje wordt de kaart omzoomd door 26 ansichtkaarten van Goes aan het begin van de twintigste eeuw.

Lukt het leggen, dan heeft u een puzzel van 68x49 centimeter op tafel liggen. De puzzelplattegrond is iets kleiner dan dezelfde, wat bleker uitgevallen stadskaart op een paneel in de Manhuistuin, voor iedereen vrijelijk te bekijken. Dit paneel is een initiatief van ‘t Gilde de Bevelanden en sinds september 2017 meestal het startpunt van de historische stadswandeling die de gidsen van het gilde op woensdagmiddagen ‘in het seizoen’ (loopt eind oktober af!) kosteloos verzorgen. Omdat de plattegrond kennelijk liggend moest zijn, is Goes voor de gelegenheid gekanteld: het noorden ligt rechts.

De naam van de maker staat niet op de plattegrond, wel die van Zacharias Roman. Maar de geleerden zijn het er inmiddels over eens dat deze Roman uit Middelburg alleen de uitgever is. Hij draagt de kaart onderin met eerbiedig Latijn op aan het gemeentebestuur. De daadwerkelijke kaartmaker zou de toen in Goes wonende schilder Reynoutsen zijn, wiens naam toen op alle mogelijke manieren gespeld werd. Hij is hoogstwaarschijnlijk ook de schilder van het bekende gezicht op Kloetinge - vooral op de kerktoren - uit 1642, dat in Goes in het museum hangt. Het bevestigt mijn vermoeden dat de maker van deze plattegrond meer kunstzinnig dan exact, meer schepper dan cartograaf was. Niet alles op de kaart is even recht en evenredig. Zo staat het stadswapen lekker scheef, zijn sommige kromlopende straten rechtgetrokken en hebben enkele pleinen geen waarachtige lengte-breedteverhoudingen. Allerlei prominente gebouwen - ook verdwenen glorie – zijn daarentegen in miniatuur prachtig neergezet. Het is een vogelvluchtplattegrond; de schilder kwam zogezegd vanuit het oosten aangevlogen en zo ontstond er een mooi perspectief.

De puzzel moet ik nog leggen. Dat zal geschieden in de donkere dagen voor kerst. Maar de vier stukjes waarop een huiveringwekkend detail te zien is, heb ik alvast opgespoord en gelegd. Volgende keer ziet u die puzzelstukjes, gefotografeerd op de historische horrorplek zoals die er tegenwoordig onschuldig bij ligt.

Tekst en foto: Arend van der Wel