Rubriek Goes Gezien: Met de grond gelijk

Een paar weken geleden maakten we hier kennis met het kunstproject ‘Gronden’ uit 2000, dat de Goese binnenstad met gekleurde bakstenen in acht taartpunten verdeelde. In elke taartpunt moest ook ‘in de grond’ nog een afzonderlijk kunstwerk komen. Dat is (nog) niet helemaal gelukt. Mooi voorbeeld van wat wél gelukt is, zijn de zes poort-tegels die Ineke Otte in de jaren 1997-2001 maakte. Ze gebruikte daarvoor brons, marmer, gietijzer en graniet. Mijn kleindochters struikelden – maar niet heus – over deze poort-tegel op de Stenen Brug. Het vraagteken kwam terstond weer uit de lucht vallen.

De tegels liggen overal aan beide zijden van de straat waar ooit een poort overheen stond, zodat je met wat fantasie een echt poortgevoel kunt krijgen. Maar met de tegel op de foto is wel wat geks aan de hand. ‘Midden op de brug!’, roept de oudste kleindochter. Dat klopt inderdaad niet, want de stenen Ganzepoort stond echt op het ‘vasteland’, wel zo stevig. In het museum aan de Singelstraat staat een forse reconstructie van brug en Ganzepoort rond 1625. Toen was de brug nog van hout. In 1663 werd de houten brug ‘de stenen brug’. De Ganzepoort werd in 1862 met de grond gelijk gemaakt. De andere zes poorten legden in die tijd ook het loodje: ze waren inmiddels nutteloos, duur in onderhoud en geen staaltjes van oogverblindende architectuur.

Er liggen tweemaal zes tegels verspreid in Goes, uiteraard met de grond gelijk, dus je moet wel beetje zoeken! U mag ze zelf ontdekken. Maar… er waren zeven poorten! De kunstenaar heeft kennelijk twee poorten gecombineerd: de Oostpoort en de Bleekveldsepoort, die haaks naast elkaar stonden op de plek waar Joachimikade en Oostsingel elkaar nu raken. En die laatstgenoemde poort was uiteindelijk niet veel meer dan een hek. Overigens zijn voor die zeven poorten in de literatuur over Goes maar liefst zo’n zestien namen in omloop (geweest). Verwarrend allemaal. Heel verhelderend is het daarom om ‘s een uitgebreide blik te werpen op de 17e-eeuwse stadsplattegrond in de Manhuistuin, waarop met hedendaagse nummers de plekken en namen van de poorten worden aangeduid.

Het mooie is dat de twaalf tegels consequent uitnodigend liggen: de tekst en de poort zodanig dat je het van buiten af kunt lezen en er door ‘naar binnen’ kunt. Daar is vast over nagedacht. Welkom vreemdeling, zeiden of zeggen de poorters van Goes daarmee. Of is dat inlegkunde en word ik met de grond gelijk gemaakt?

Tekst en foto: Arend van der Wel