De revival van de Veronica-race

Een koude zaterdag, maart 2020. Daar begint dit verhaal: er was afgesproken met mensen die de eerste Veronica-races hebben gevaren, in 1970. Want in 2020, 50 jaar later na de eerste keer, zou de Veronica race nog een keer gevaren worden. Een revival van een iconische wedstrijd. Het blijkt een jaar te worden uitgesteld, door de maatregelen rondom het coronavirus. Een jaar later, 2021, ging het weer niet door. De opheffingen van de maatregelen kwamen net te laat om een veilige wedstrijd te kunnen organiseren. Maar dit jaar, 2022, dit jaar wordt wel gevaren, op 18 juni.

DOOR JET IDSKES

Vijftig jaar (plus twee) na de eerste Veronica-race de revival. Maar hoe begon dat ooit? Een goed verhaal begint zelden met ‘bij een kopje thee…’ en ook het verhaal van de Veronica-race begint aan een bar. Jaap van de Plasse, uitbater van café-restaurant de Zandkreek in Kortgene, wilde wel eens langer dan een dag achter die toog vandaan. Zijn dochter, de toen 17 jarige Jacolien, kon de honneurs waarnemen. Een regelmatige gast had connecties bij de zeezender ‘Veronica’, zou daar niet iets te regelen zijn? Dat zou een mooi keerpunt zijn… 

Noordhinder
Het plan werd een feit, deelnemers werden gepord, en een simpele baan werd bepaald: vertrek vanuit Colijnsplaat, de monding van de Oosterschelde uit (daar lag toen nog geen kering in de weg), bijna recht west uit om Noordhinder rechts te houden, en dan parallel aan de kust naar de Norderney, het zendschip van Radio Veronica, een kleine vijf mijl uit de kust ter hoogte van Scheveningen. Ook daar weer omheen en terug naar Colijn, een tochtje van zo’n honderdzestig mijl; vierentwintig uur voor de meeste boten.

Flinke bries
Op een zaterdag in juni 1970 waren er zo’n vijfenveertig schepen aan de start. Er stond een flinke bries, maar dat weerhield de zeilers er niet van alle zeilen te zetten. Het was immers een lang stuk varen, en dat ze zondag niet thuis waren, dat hadden ze wel weten te verkopen thuis, maar de baas maandag zou vast minder begrip hebben.

In de watten
Waar we een dergelijke tocht (160 mijl, outbound) heden ten dage in de plotter zouden zetten, was daar 50 jaar geleden geen sprake van. “Je navigator, dat was de belangrijkste man aan boord. Die werd gekóesterd! In de watten gelegd! Bij ons zat hij als een koning achter de kaartentafel. Leeg bierblikje om zijn sigaar in af te kloppen, en maar zoeken met zijn radio-richtingszoekertje. Peilen; waar zijn we, klopt dat met de snelheid die we lopen, met de stroom? Zeker als je vooraan lag: dan moest jij de weg bepalen. De wat langzamere schepen konden jou dan in het oog houden, en achter je aan varen, die hadden het een stuk gemakkelijker” vertelt Evert van de Zande, die met diverse Anna Mazurka’s aan verschillende Veronica-races heeft mee gedaan.

Plaatjes aanvragen
De eerste jaren werd de wedstrijd begeleid door het marineschip HMS ‘Balder’. Ze voeren soms een stukje voor de vloot uit, om de opvarenden van Norderney – Veronica Radio - te waarschuwen dat de vloot er aan kwam. “En nu willen we graag een plaatje van Eksepsion horen!” riepen ze naar het schip. Een traditie was geboren: door deelnemende schepen kon een plaat aangevraagd worden, die dan bij ronding van het schip gedraaid werd op de radio. Dan wist het thuisfront ook een beetje hoe het ging, want mobieltjes waren er nog niet en Radio Scheveningen ging je niet lastig vallen als het niet echt nodig was. Als ‘hun’ liedje op de radio was, dan waren ze op de weg terug.

Veranderingen
Er is nogal wat veranderd in het wedstrijdzeilen in de afgelopen 50 jaar; het is niet meer te vergelijken met de beginjaren; de jaren dat de Flyer de Whitbread Round the World won en Beatrix met haar Groene Draack de Deltaweek opende. De ‘automatische radiorichtingzoeker’ DECCA zou pas mid jaren 70 komen; GPS kwam pas halverwege de jaren 80 beschikbaar voor het grote publiek. Van een plotter had niemand ooit gehoord in die beginjaren.

Onderwereldfiguren
Die eerste Veronica-race in 1970 werd aangemerkt wordt als het begin van de Deltaweek, een evenement dat in de jaren 80 veel allure had. “Dat was als het nationaal kampioenschap, daar moest je bij zijn. Niet alleen voor het zeilen. Ook voor de feesten. Heel Zierikzee stond dan een week op zijn kop.” Mooie verhalen zijn te horen van de zeilers van toen: over Amsterdamse onderwereldfiguren met wie je prima een biertje bleek te kunnen drinken, over optredende artiesten die op de steiger nog een toegift gaven – waar de fanatiekelingen die wél wilden slapen dan weer narrig op reageerden, en over de traditie om de Deltaweek te openen met een Captains dinner in het stadhuis. Colbert en rode broek verplicht.

Van Deltaweek naar Deltaweekend
Voorbije tijden. “Een week van huis, soms langer als de boot ook nog omgevaren moet worden, dat wordt steeds lastiger. Met de Deltaweek, waar Veronica een onderdeel van was – er kwamen steeds minder deelnemers. Alleen de platbodemklasse, die hadden nog een beetje een veld. Al die snellere schepen, die kregen er gewoon geen bemanning meer voor.” De Deltaweek is dus omgevormd in een Deltaweekend. De Veronica-race als wedstrijd van 160 mijl was al eerder gesneuveld door teruglopende belangstelling. “De mensen nu willen niet meer een hele nacht op zee zitten” wordt er gelaten gezegd.

Geen zendschip om te ronden
Met het vijftigjarig bestaan van de Deltaweek, in 2020, was het plan eenmalig de Veronica-race weer ‘ouderwets’ te varen, met een baan vergelijkbaar is met de baan van 1970. Vergelijkbaar, maar anders. Geen zendschip om te ronden. Geen radiorichtingzoeker, maar een plotter. Ze vinden het niet per se slechter. Willem Johannesma, voorzitter van de organisatie van de Deltaweek: “het is een stuk veiliger geworden. Ook in een revival-wedstrijd. We varen straks gewoon onder ISAF 3. AIS verplicht en vlot mee.”

Met medewerking van Willem Johannesma, Evert van de Zande, Jacolien van de Plasse, Kees Saaman, Jan Boen en Kees van der Vaart.