Column Goes Gezien: ‘Hier rust Frans Naerebout’ (en hier ook?)

Onze Grote Kerk is dit jaar tot en met oktober elke middag (behalve zondag en maandag) geopend, dankzij vrijwilligers zoals Willy, die me ook nog hielp bij het maken van de foto. Die openstelling is geweldig, want het is een heerlijke plek om zomaar rond te dwalen en van alles te ontdekken. Zo stond ik ineens bij een sober graf: ‘Hier rust Frans Naerebout’, de Vlissingse loods (1748-1818), die tientallen schipbreukelingen redde. Op dit beschadigde graf aan de noordkant van de kerk is het koperen plaatje van zijn doodskist geschroefd: naam, overlijdensdatum en leeftijd. Meer niet. Een beroemd mensenredder onwaardig, zou je zeggen. Bevangen door die gedachte maakte ik het rondje door de kerk af en toen stuitte ik aan de zuidkant op de grafsteen die op de foto staat. Merkwaardig! Naerebout rust gewoon tweemaal in de Grote Kerk!

De graven in de kerk zijn ooit allemaal ontruimd en bij de restauratie van bijna een eeuw geleden zijn ook grafzerken verplaatst. We weten dus niet of de twee Naereboutstenen altijd zo ver van elkaar hebben gelegen of dat het de bedoeling was om de kleine sobere te vervangen door de grote, niet sobere. Wel weten we dat de steen hierboven anderhalf jaar na zijn dood pas is gelegd, en wel door de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen – prominent aanwezig op de steen, zij het ‘bescheiden’ onderaan. Deze club had ook de begrafenis van ‘de beroemde zeeman en edele menschenvriend’ bekostigd. De laatste elf jaar van zijn leven bracht Naerebout door als lantaarnopsteker en sluiswachter aan het Goese Sas. De volksheld van weleer leidde er een tamelijk kommervol bestaan, compleet met problemen zoals achterstallig salaris en uitputting. Lees het allemaal maar ’s na in de kloeke biografie van Dirk Kolff, die vorig jaar de Zeeuwse Boekenprijs won. Prachtig omslag en gratis erbij veel informatie over Vlissingen in die tijd, maar dan weer geen foto’s van de twee grafstenen in Goes en ook het portret van Naerebout in zijn laatste levensjaren ontbreekt (Oberman, 1817).

Vlissingen heeft een stoer standbeeld van de actieheld Naerebout, turend over zee en een rol touw in de hand, klaar om het uiteinde ervan naar een drenkeling te slingeren. Goes heeft daarentegen twee grafstenen en een monument aan het Sas. Begin juli wordt in de Grote Kerk het theaterstuk ‘600 jaar kerk(ont)wijding’ opgevoerd, met daarin ook een rol voor Frans Naerebout – dat hoorde ik in de wandelgangen. Hij zal zich tijdens die voorstellingen vast niet omdraaien, laat staan tweemaal.

Tekst en foto: Arend van der Wel