'Zeeland is ontzettend vruchtbaar'

YERSEKE - De bijzondere ligging aan het water en in het deltagebied trekt veel toeristen naar Yerseke, maar ook onderzoekers. Het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) in Yerseke vindt zijn oorsprong meer dan 140 jaar geleden. Hiermee is het niet alleen één van Nederlands meest gerenommeerde genootschappen, maar ook één van de oudste.

Het NIOZ houdt zich bezig met vraagstukken over natuurlijke systemen in delta's, estuaria (riviermonding), zeeën en oceanen. Het instituut doet veel veldonderzoek in binnen- en buitenland en trekt met unieke proefopstellingen wetenschappers uit de hele wereld.

Waterbeweging

"We hebben hier fantastische faciliteiten", vindt Tjeerd Bouma. Hij is NIOZ-onderzoeker en lector bij de HZ University of Applied Sciences in Vlissingen. "Het NIOZ is één van de beste instituten van de wereld in het doen van proeven met levend materiaal in zout en brak water. We kijken niet alleen naar het veld, maar manipuleren hier ook de natuur met zijn waterbeweging door stroming en golven."

Stroomgoot

De kern van al het onderzoek is om te begrijpen hoe processen in de natuur verlopen en daarmee duurzaam gebruik mogelijk maken. "We beschikken over de grootste biologische stroomgoot van Europa. Daarnaast kunnen we met een unieke nieuwe stroomgoot het lab naar het veld brengen."

Onderwaterlab

Naast het doen van onderzoek is de ontwikkeling van meetapparatuur en unieke opstellingen een belangrijk onderdeel binnen het NIOZ. Kenmerkend voor het instituut is dat het continu in ontwikkeling is. Zo wordt er met partners de HZ en Rijkswaterstaat een grondwaterlab gebouwd en een onderwaterlab om onderzoek te doen naar dijkbekleding onderwater. "Onderzoek is net als een munt met twee kanten. Je moet beide kunnen begrijpen en aan elkaar kunnen koppelen. Ik probeer toepasbaar onderzoek te doen en te snappen hoe iets werkt om de praktijk verder te kunnen helpen. Als we er achter komen hoe iets natuurlijks werkt, kunnen we systemen restaureren en duurzaam benutten."

Roofbouw

Bouma werkt momenteel onder andere aan natuurlijke kustversterking en legt uit dat het belangrijk is dat er nu al over nagedacht wordt hoe de Zeeuwse delta in de toekomst beheerd moet worden. "We gebruiken de Ooster- en Westerschelde heel intensief. De kern van het onderzoek is het inzichtelijk maken van keuzes en de consequenties daarvan. We mogen baten van het systeem hebben, maar moeten geen roofbouw plegen. De combinatie tussen wat de mens voor ogen heeft en wat goed is voor de natuur is essentieel. Ik kijk naar morfologische, biologische en fysische processen. Als je snapt hoe iets werkt, kun je langetermijnprojecties maken. Een promovendus van de HZ onderzoekt bijvoorbeeld mosselbanken die droogvallen, om te leren hoe ze kunnen bijdragen aan het verminderen van erosie, verbeteren van de natuur en de inkomsten van de sector."

Ivoren toren

Volgens Bouma is Nederland, en Zeeland in het bijzonder, een prachtig gebied. "Het is fantastisch om te zien hoe vruchtbaar dit gebied is. Zeeland kent ook de grootste waterbouwkundige werken ter wereld". Hij legt uit dat het systeem echter door de aanleg daarvan totaal veranderd is. "Het is een uniek systeem met veel waardes; economisch, met het oog op de haven en de mossel-en oestercultuur bijvoorbeeld, maar ook met een grote natuurlijke waarde wat ook veel toerisme aantrekt. We streven naar een duurzame manier van beheer door deze waardes met elkaar te verenigen. Het heeft niet veel zin om vanuit een ivoren toren iets te bedenken. Vraagstukken moeten vanuit verschillende vakgebieden benaderd moeten worden".

Grensoverschrijdend

Het NIOZ heeft dan ook verschillende wetenschappers in dienst; biologen, fysici, chemici en ecologen werken zij aan zij. Volgens Bouma moet onderzoek niet alleen vakgebieddoorbrekend gebeuren, maar ook grensoverschrijdend zijn. "De kennis die hier wordt opgedaan met het doorgronden van schor-dynamiek kan ook toegepast worden op de restauratie van mangroves in Indonesië. Het veiliger maken van de kust door gebruik te maken van een combinatie tussen natuur en aquacultuur vind ik heel interessant. Ik zie het als een uitdaging om door middel van kennis dingen bij elkaar te brengen."

BIJDRAGE JESSICA ROVERS