Extra hulp voor verdachte met licht verstandelijke beperking

GOES/KRUININGEN - Als de politie verdachten van lichtere vergrijpen bij het vermoeden van een lichte verstandelijke beperking doorstuurt naar een hulpverleningsinstantie, daalt dan het aantal recidivegevallen? Dit onderzoeken de politie, gemeenten Goes en Reimerswaal, SMWO (Stichting Maatschappelijk Werk en Welzijn Oosterschelderegio) en enkele andere partners in het project Onopvallend Anders.

Ongeveer achttien procent van de Nederlandse bevolking heeft een IQ lager dan 85. Dan is er sprake van een lichte verstandelijke beperking (lvb). "Naar schatting dertig procent van de verdachten heeft een lvb en uit onderzoek blijkt dat de kans dat ze weer in de fout gaan groot is", vertelt René Vader van de politie-eenheid Zeeland-West-Brabant. Dat komt volgens hem doordat deze mensen makkelijker beïnvloedbaar zijn en vaak 'eerst doen en dan denken'.

Diefstal

Vader houdt zich al zo'n vijftien jaar bezig met lvb'ers en nam het initiatief voor het project Onopvallend Anders. Hierbij zijn naast de twee gemeenten en SMWO ook de Goese en Reimerswaalse Centra voor Jeugd en Gezin en LFB Goes, belangenbehartiger door en voor mensen met een verstandelijke beperking, betrokken. Bij zwaardere zaken komt de reclassering erbij voor hulpverlening aan de verdachte, legt Vader uit. "Maar in lichtere gevallen, zoals een diefstal, is de zaak vaak met bijvoorbeeld een boete afgedaan. In dit project dragen we die verdachten nu ook over aan de hulpverlening als we lvb vermoeden."

Overleven

Agenten, maar ook medewerkers van de gemeenten, volgen trainingen om personen met een lvb te herkennen. "Je ziet niet aan de buitenkant dat iemand een lichte verstandelijke beperking heeft. Daarbij zijn deze mensen vaak een meester in het verbloemen van hun beperking. Ze willen erbij horen en zijn hun hele leven al aan het overleven."

Toekomst

Onopvallend Anders moet lvb'ers helpen uit de problemen te komen en te blijven, vertelt de Reimerswaalse burgemeester José van Egmond. Als burgemeester is zijn onder meer verantwoordelijk voor de openbare orde en krijgt daarom politierapportages over de gemeente. "Uit onderzoek blijkt dat ongeveer zestig procent van de veroordeelde lvb'ers in herhaling vallen. Dat zet aan het denken. Werkt de straf wel als je hen weer terugziet? We kijken nu wat lvb'ers nodig hebben om hen een toekomst te geven."

Begrijpelijker

Waar de overheid vroeger veel regelde voor haar inwoners, moeten mensen nu meer zelf verantwoordelijk daarvoor. Met de toenemende digitalisering erbij, vraagt dat in de ogen van Van Egmond veel van kwetsbare mensen. "We moeten zorgen dat zij naar vermogen kunnen deelnemen aan de samenleving." De gemeente wil haar dienstverlening verbeteren door bijvoorbeeld begrijpelijker te communiceren. Dat is volgens Vader ook een aandachtspunt voor de politie. "Begrijpt een verdachte waarom hij bij ons zit? Snapt hij wat de agent vertelt? We werken aan bewustwording hierover bij agenten. Door te vragen naar de achtergrond van een verdachte, zoals opleiding en baan, kun je erachter komen of er misschien sprake is van lvb."

Ondersteuning

Bij zo'n vermoeden komt de verdachte bij SWMO terecht. Het project krijgt een Rijkssubsidie en dat geld wordt onder meer gespendeerd aan extra capaciteit om mensen met lvb te helpen. "Wij proberen samen met hen langdurige ondersteuning te regelen", legt Marijn Nieuwenhuijse van SMWO uit. "Soms zijn er regelingen vanuit de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning, redactie) of de Wet langdurige zorg waarop ze een beroep kunnen doen. En we helpen ook met zaken als een indicatie aanvragen, inschrijven bij de woningbouwvereniging of het vinden van een passende zorgaanbieder voor de lange termijn."

Als het project zijn vruchten afwerpt, hoopt Vader dat het in meer gemeenten ingevoerd wordt.